دستگاه اکسیژن‌ساز و ویژگی‌های آن
دستگاه اکسیژن ساز یکی از مهم ترین و ضروری ترین تجهیزات پزشکی خانگی است که اکسیژن مورد نیاز بیماران را با تغلیظ کردن هوای محیط به اکسبژن خالص به طور مستمر تامین می کند. در زمان همه‌گیری کووید-۱۹ این دستگاه بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفت. زیرا به افرادی که درگیری آنها بیشتر بود و با مشکل کاهش اکسیژن خون مواجه می‌شدند کمک می‌کرد.
دستگاه اکسیژن ساز چیست؟
دستگاه اکسیژن‌ساز (Oxygen concentrator) یک وسیله‌ی پزشکی است که از هوا اکسیژن را جدا کرده و آن را به بیماران منتقل میکند. این دستگاه برای افرادی که به تأمین اکسیژن برای تنفس نیاز دارند، اما نیاز به استفاده از بطری‌های گازی ندارند، استفاده می‌شود. به عبارت دیگر، اکسیژن‌سازها از هوای محیط استفاده می‌کنند و اکسیژن را به طور مرتب و با غلظت مطلوب برای استفاده فراهم می‌کنند.
عملکرد اصلی اکسیژن‌سازها بر اساس تکنولوژی جذب ناخالصی‌ها است. این دستگاه‌ها هوای اطراف را به داخل خود جذب کرده، برخی از ناخالصی‌ها (مثل نیتروژن) را جدا کرده و فقط اکسیژن را به بیمار می‌رسانند. در نهایت، اکسیژن خالص از خروجی دستگاه به بیمار تحویل داده می‌شود. غلظت اکسیژن تولیدی در اکسیژن‌سازها معمولاً تنظیم می‌شود تا به نیازهای بیمار پاسخ بدهد. این دستگاه به منظورهای مشخصی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد که در مقاله‌ای جداگانه به صورت مفصل به این مورد می‌پردازیم.
انواع دستگاه اکسیژن‌ساز
دستگاه‌های اکسیژن‌ساز به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. هر نوع از این دستگاه‌ها کاربردی دارد و در شرایط خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از انواع اصلی دستگاه‌های اکسیژن‌ساز عبارتند از:
- اکسیژن‌سازهای خانگی (Stationary Oxygen Concentrators): این دستگاه‌ها برای استفاده در محیط خانگی و فضاهای ثابت درون خانه طراحی شده‌اند. ظرفیت بزرگتری دارند و معمولاً به برق شهری وصل می‌شوند. اکسیژن‌سازهای خانگی اغلب توانایی تنظیم غلظت اکسیژن تولیدی را دارند. همچنین برای بیمارانی که به تداوم اکسیژن نیاز دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- اکسیژن‌سازهای قابل حمل (Portable Oxygen Concentrators): این دستگاه‌ها برای استفاده در سفرها، مسافرت‌های طولانی یا فعالیت‌های روزانه بیماران طراحی شده‌اند. آنها از باتری‌ها یا منابع برق قابل حمل تغذیه می‌شوند. این دستگاه اکسیژن خالص را در طی حرکت و خارج از خانه فراهم می‌کنند.
- اکسیژن‌سازهای بیمارستانی (Medical Oxygen Concentrators): این نوع دستگاه‌ها عموماً برای مصارف بالینی و بیمارستانی به کار می‌روند. ظرفیت بالاتر و توان بیشتری دارند تا بتوانند اکسیژن با غلظت بالا را تولید کنند. این دستگاه برای بیمارانی که شرایط حاد دارند مناسب است.
- اکسیژن‌سازهای تولید اکسیژن بصورت مایع (Liquid Oxygen Concentrators): این دستگاه‌ها اکسیژن را به صورت مایع تولید می‌کنند و در مخازن مخصوص ذخیره می‌شود. برای استفاده بیماران، مایع اکسیژن از مخازن به سیستم‌های تنفس تحویل داده می‌شود.
توجه داشته باشید که هر یک از این انواع دستگاه‌های اکسیژن‌ساز، با توجه به نیازها و محیط استفاده، مزایا و معایب خاص خود را دارند. قبل از انتخاب نوع دستگاه اکسیژن‌ساز، مهم است با پزشک یا متخصص بهداشتی مشورت کنید تا بهترین گزینه را برای نیازهای شما تعیین کنند.
اجزای دستگاه اکسیژن ساز
دستگاه اکسیژن‌ساز عمدتا از اجزا و قطعات زیر تشکیل شده است:
- کمپرسور (Compressor): کمپرسور در دستگاه اکسیژن‌ساز برای فشردن هوا استفاده می‌شود. این قطعه مسئول جذب هوا از محیط اطراف و فشردن آن به غلظت بالاتر اکسیژن است.
- فیلترها (Filters): دستگاه اکسیژن‌ساز دارای فیلترهای مختلفی است که وظیفه تصفیه هوا از ناخالصی‌ها و ذرات معلق را بر عهده دارند. این فیلترها جلوی ورود ناخالصی‌ها به محفظه تولید اکسیژن را می‌گیرند.
- محفظه تولید اکسیژن (Oxygen Generating Unit): این محفظه شامل مواد جاذب ناخالصی‌ها است که از هوا عبور کرده و نیتروژن و سایر گازهای غیر اکسیژنی را از آن جدا میکند. در نتیجه، اکسیژن خالص به بیرون تحویل داده می‌شود.
- تانک اکسیژن (Oxygen Reservoir): تانک اکسیژن، جایگاهی است که اکسیژن تولید شده در محفظه تولید اکسیژن ذخیره می‌شود. این تانک به عنوان منبع اصلی اکسیژن در دستگاه به کار می‌رود و تأمین اکسیژن پایدار به بیمار امکان‌پذیر می‌سازد.
- میکروپروسسور (Microprocessor): برخی از دستگاه‌های اکسیژن‌ساز مجهز به میکروپروسسور هستند که وظیفه کنترل و تنظیم غلظت اکسیژن تولیدی را دارند. این میکروپروسسورها اطمینان می‌دهند که تولید اکسیژن با غلظت مطلوب و توان مصرفی مطلوب انجام می‌شود.
- نمایشگر (Display): دستگاه‌های اکسیژن‌ساز معمولاً دارای نمایشگری هستند که اطلاعات مربوط به غلظت اکسیژن تولیدی، وضعیت عملکرد، و دیگر پارامترها را به کاربر نشان می‌دهند.
- کنترل‌ها و کلیدها (Controls and Buttons): دستگاه اکسیژن‌ساز دارای کنترل‌ها و کلیدهاست که به کاربر اجازه تنظیمات مختلف مانند غلظت اکسیژن و قدرت کمپرسور را می‌دهد.
این اجزا در دستگاه‌های اکسیژن‌ساز می‌توانند متفاوت باشند و بسته به نوع و مدل دستگاه متفاوتیته‌ها و ویژگی‌های اضافی دیگری داشته باشند. همچنین، توسعه‌های جدید در فناوری‌ها ممکن است باعث بهبود عملکرد و امکانات این دستگاه‌ها شود.
دستگاه اکسیژن ساز چه کاربردی دارد؟
دستگاه اکسیژن ساز کاربرد های مختلفی دارد که یکی از این کاربرد ها درمان بیماری هایی مانند copo، آسم، فیبروز ریوی، بیماری قلبی عروقی، سرطان ریه و کرونا است. این دستگاه برای افزایش ریکاوری در ورزشکاران نیز مورد استفاده قرار می گیرد. ورزشکاران می توانند بعد از تمرینات سنگین با استفاده از دستگاه اکسیژن ساز، ریکاوری خود را سریع تر انجام دهند. لازم به ذکر است که این دستگاه برای برخی از صنایع مانند جوشکاری و برشکاری فلزات نیز استفاده می شود. برای خرید تجهیزات پزشکی مانند دستگاه اکسیژن ساز، حتماً به مراکز معتبر مراجعه کنید.
مزایای استفاده از دستگاه اکسیژن ساز
- دسترسی آسان به اکسیژن خالص
- قابلیت استفاده در منزل
- هزینه کمتر
- کاربری آسان
دستگاه اکسیژن ساز چگونه کار میکند؟
دستگاه اکسیژن ساز با استفاده از تکنولوژی جذب سطحی نوسانی اکسیژن را از هوای محیط جدا می کند. این فرآیند شامل مراحل زیر است:
- فشرده سازی هوا: ابتدا محیط توسط یک کمپرسور فشرده می شود. این کار باعث افزایش هوا و دمای آن می شود.
- عبور هوا از ستون های زئولیت: هوای فشرده از دو ستون که حاوی مواد جاذب به نام زئولیت هستند عبور می کند. زئولیت به دلیل ساختار مولکولی خود، نیتروژن را جذب می کند و اکسیژن را عبور می دهد.
- جداسازی نیتروژن و اکسیژن: با عبور هوا از ستون های زئولیت، نیتروژن جذب شده و اکسیژن خالص از آن جدا می شود. نیتروژن جذب شده به تدریج از زئولیت جدا شده و به محیط باز می گردد.
- ذخیره و توزیع اکسیژن: اکسیژن خالص با غلظت بالای 90 درصد در یک مخزن ذخیره می شود و از طریق لوله ها و ماسک به بیمار منتقل می شود
نکاتی در مورد استفاده از دستگاه اکسیژن خون:
دستگاه را در مکانی مناسب قرار دهید. توجه داشته باشید که محل قرارگیری دستگاه باید دور از گرد و غبار و رطوبت باشد. فیلترهای دستگاه را به طور مرتب تعویض کنید. از دستگاه به دستی استفاده کنید و از دستورالعمل ارائه شده توسط پزشک پیروی کنید.
من رامین جابری هستم. عاشق نویسندگی
