آنچه بایستی قبل از انجام اسکن پت _سی تی بدانیم
تصویربرداری به شیوه پت PET یکی از روش های تصویر برداری در پزشکی هسته‌ای است. ابزاری قدرتمند و غیر تهاجمی که قادر است از طریق نشان دادن تغییرات متابولیک و عملکردی ضایعه اطلاعاتی را در جهت تشخیص و درمان بیماری ها دراختیار پزشک قرار دهد که ممکن است از طریق سایر روش های تصویر برداری شامل CT اسکن و MRI بدست نیاید.
PET-CT با انجام دو روش PET و CT همزمان اطلاعات دقیقی از وضعیت متابولیک/ عملکردی ضایعات و جزئیات آناتومیک آنها را فراهم می آورد. به علاوه با انجام Attenuation Correction جزییات ظریف تر و با دقت بالاتری در زمان کوتاه تر بدست می دهد.
در اکثر موارد پت اسکن با رادیو داروی FDG –F18 انجام می شود که در حقیقت گلوکز نشاندار شده با ماده رادیو اکتیو (فلوئور 18) است که اغلب بطور وریدی تزریق می گردد.این ماده در سلول های با متابولیسم بالا نظیر تومورها، التهاب ها و عفونت ها به شدت جذب می شود.
مهمترین کاربرد های PET-CT در بیماری های بدخیم، بیماری های ایسکمیک قلبی و بیماری‌های مغز است.
در بیماری های بدخیم و سرطان ها امکان تصویر برداری هم زمان از ویژگی‌های متابولیک و آناتومیک ضایعه را خصوصاٌ در سلول های بدخیم با رشد سریع فراهم می آورد. ضایعات با اندازه کوچک از طریق پت اسکن کشف شده و با CT محل دقیق تر آن ها مشخص می شود. مزیت انجام همزمان دو روش بررسی در قالب یک روش و تکمیل آن در مدت زمان کوتاه (30 دقیقه) PET-CT را به یک روش مطلوب جهت بررسی بیماری های بدخیم تبدیل کرده است.
تصویربرداری به روش PET-CT به دلیل تلفیق خصوصیات آناتومیک و متابولیک ضایعه این امکان را به پزشک معالج می دهد که بهترین راهکار تشخیصی و یا درمانی را در مناسب ترین زمان به کار گیرد. PET-CT بیشترین کاربرد را در سرطان های ریه، کولون و رکتوم، پستان، ملانوم، مری، تومورهای سر و گردن، تیروئید، تخمدان، سرویکس و بیضه دارا می باشد.
پت اسکن چیست؟
پت اسکن (PET scan) یکی از روش های تصویربرداری پزشکی است که برای تشخیص و ارزش یابی بیماری های مختلف مانند سرطان، بیماری های قلبی، بیماری های مغزی و سایر بیماری ها استفاده می شود. لازم به ذکر است که تجهیزات پزشکی پت اسکن نقش مهمی در تشخیص و درمان بیماری های مختلف ایفا می کند.
آمادگی قبل از پت اسکن
- روز قبل از انجام اسکن یک غذای پر پروتئین و کم کربوهیدرات میل شود.
- روز قبل از انجام پت اسکن فعالیتهای فیزیکی محدود شود .
- بیماران دیابتی لازم است از چند روز قبل رژیم غذایی و سطح گلوکز سرمی خود را تحت کنترل قرار دهند. سطوح خیلی بالای گلوکز سرم خون منجر به رقیق شدن گلوکز رادیواکتیو تزریقی در بدن و لذا بروز اختلال در نتایج اسکن خواهد شد.
- حداقل 12 ساعت قبل از انجام اسکن ناشتایی لازم است. نوشیدن آب بلا مانع است. از مصرف آب طعم دار، قهوه، چای، ماء الشعیر ، آدامس، آدامس ترک سیگار، آبنبات ، قرص نعناع، آب میوه، شربت سرفه و هرگونه مکمل های رژیمی حتی از انواع بدون قند آن خودداری شود. مصرف این مواد می تواند بر روی نتایج اسکن تأثیر بگذارد.
- قبل از انجام اسکن آب کافی نوشیده شود.
رژیم غذایی قبل از پت اسکن
رژیم غذایی آمادگی قبل از پت اسکن به دلیل کنترل مقدار قند و کربوهیدرات در خون بیمار انجام می شود. این کنترل ضروری است چرا که ماده رادیواکتیو مورد استفاده در پت اسکن به قند و کربوهیدرات جذب می شود. بنابراین، اگر مقدار قند و کربوهیدرات خون بیمار زیاد باشد، ممکن است تصاویر پت اسکن به درستی تفسیر نشوند.
به طور کلی 12 ساعت قبل از اسکن بیمار باید یک رژیم غذایی با کربوهیدرات کم داشته باشد. غذاهایی که می تواند استفاده کند: گوشت، تخم مرغ، کره و سبزیجات بدون نشاسته. توجه داشته باشید که 6 ساعت قبل از انجام پت اسکن بیمار باید ناشتا باشد اما ممکن است که گفته ی پزشک مجاز به نوشیدن آب باشد.
بعد از پت اسکن چه بخوریم؟
بیمار بعد از انجام پت اسکن می تواند به رژیم غذایی معمول خود بازگردد اما توجه داشته باشید برای آمادگی قبل از پت اسکن از غذاهای پر چرب و پر ادویه خودداری کنید. ممکن است پزشک توصیه کند که مایعات زیادی به خصوص آب بنوشید چرا که این کار باعث می شود تا ماده رادیو اکتیو موجود در بدن سریع تر دفع شود.
مزایای تصویر برداری به روش PET-CT در بیماری های بدخیم
- تشخیص بیماری در مراحل اولیه
- کاهش نیاز به انجام اقدامات تهاجمی جهت تعیین وسعت بیماری
- امکان بررسی دقیقتر وسعت بیماری به دلیل رزولوشن و حساسیت بالا
- امکان بررسی آسانتر وسعت بیماری به دلیل انجام اسکن از تمام بدن در یک مرحله
- راهنمای انتخاب درمان ارجح، ارزیابی پاسخ به درمان و اثر بخشی آن
- تشخیص زودرس عود و افتراق عود بیماری از تغییرات بافتی ناشی از درمان‌های جراحی و یا رادیوتراپی
- تعیین پیش آگهی بیماری در مراحل اولیه قبل از شروع درمان
- امکان تعیین دقیق محل ضایعه جهت انجام بیوپسی و اقدامات درمانی از قبیل جراحی و رادیوتراپی
- می تواند در کاهش هزینه های کلی درمان نقش بسزایی داشته باشد.
کاربرد مهم دیگر PET-CT در بیماری های قلبی است که می تواند با صحت بالا وضعیت خونرسانی دیواره قلب، زنده بودن عضله قلب و عملکرد آن را مشخص کند.در بیماری‌های مغزی نیز در موارد اختلالات حافظه و آلزایمر و نیز در تعیین دقیق کانون تشنج جهت تشخیص و راهنمایی جراح (در صورت نیاز به مداخله جراحی در موارد تشنجهای مقاوم به درمان) کاربرد دارد.
آیا پت اسکن عوارضی دارد؟
در حال حاضر سالانه 2 میلیون PET-CT در سراسر دنیا انجام می شود. تاکنون عارضه ای از تزریق قند نشاندار و سایر داروهای PET گزارش نشده است. این داروی رادیو اکتیو نیمه عمر بسیار کوتاهی دارد و بعد از 24 ساعت از تزریق تقریباٌ به طور کامل از بدن پاک می شود. حال عمومی بیمار بعد از انجام اسکن کاملا خوب است و مجاز به استفاده از هرگونه غذا و مایعات یا داروهای قبلی می باشد.
میزان اشعه‌ای که بیمار دریافت می کند چقدر است؟
این میزان معادل انجام کمتر از یک CT اسکن معمولی و نیز معادل میزان کل اشعه‌ای است که در طی دو- سه سال از محیط به طور طبیعی دریافت می شود. این میزان تشعشع بسیار کم است و در صورت عدم بارداری و شیردهی ضرری ندارد. به علاوه از آنجا که قند رادیواکتیو از طریق کلیه ها و مثانه دفع می شود،لذا مصرف هر چه بیشتر آب و دفع هرچه بیشتر ادرار میزان تشعشع دریافتی را به حداقل خواهد رساند.
لازم است از تماس نزدیک با افراد خانواده و دوستان، به ویژه کودکان زیر 12 سال و خانم های باردار تا 18 ساعت بعد از تزریق خودداری کرد. در صورت شیردهی، تا 24 ساعت بعد از انجام تزریق از شیر دادن خودداری شود. انجام این اسکن در خانم های باردار جنین را در معرض تشعشع قرار می دهد. لذا انجام اسکن باید با منفعت سنجی دقیق انجام شود.
نکاتی که لازم است قبل از انجام اسکن به آن توجه داشت :
1- انجام شیمی درمانی در 3 هفته اخیر
2- انجام رادیوتراپی در 3 ماه اخیر
3- انجام جراحی اخیر
خلاصه و جمع بندی
امیدواریم توانسته باشیم مطالب ارزنده و کاربردی را برایتان تهیه کرده باشیم. صمیمانه آماده شنیدن نظرات و تجربیات تان درباره نکات مراقبتی آمادگی قبل از پت اسکن هستیم.
سلام خوشحالم که با شما آشنا شدم من کامران نوروزی ام. کارشناس ارشد تجهیزات پزشکی کنجکاو و عاشق نویسندگی داستان من دقیقا از زمانی شروع شد که با دنیای تجارت الکترونیک آشنا شدم از اون موقع تا حالا سعی کردم بهترین تجربه خرید و مشاوره آنلاین تجهیزات پزشکی رو به کاربران هاسپکسا منتقل کنم. و این داستان همچنان ادامه داره ….
متشکرم . خلاصه و مفید توضیح دادید .