نگهداری دستگاه سونوگرافی| نکات تعمیر و نگهداری

به منظور نگهداری دستگاه سونوگرافی در اوج کارایی و بهبود عمر دستگاه، بازدید دوره ای توسط تکنسین مجرب مورد نیاز است. انجام تستهای دوره ای برای تعمیر و نگهداری دستگاه سونوگرافی هر 6 ماه یکبار توصیه می شود. انجام زمانبندی شده‌ی تست های دوره عملکرد و مدت زمان عمر و ایمنی فرد اپراتور و بیمار را به شدت افزایش می دهد.

دستگاه سونوگرافی، این قهرمان بی‌ادعای تشخیص‌های پزشکی، نه فقط یک ابزار تشخیصی بلکه یار همیشگی پزشک و تکنسین است. اما این یار وفادار هم اگر رسیدگی نشود، قهر می‌کند و وسط کار شما را با تصویر تار و پیغام خطا تنها می‌گذارد! پس بیایید با هم یاد بگیریم که چطور با عشق، دقت و کمی شوخی، از دستگاه سونوگرافی‌مان مراقبت کنیم.

در این مقاله سعی شده به مهم ترین نکات تعمیر و نگهداری دستگاه سونوگرافی پرداخته شود.

تعمیر و نگهداری دستگاه سونوگرافی

دستگاه سونوگرافی تجهیزات پزشکی مهمی هستند که برای تشخیص و درمان بیماری ها استفاده می شود. تعمبر و نگهداری دستگاه سونوگرافی به شکل درست اهمیت بسیار زیادی دارد. باعث افزایش طول عمر آن خواهد شد. نگهداری و تعمیر دستگاه سونوگرافی با توجه به ساختار پیچیده و قطعاتی که دارد، نیاز به دانش فراوان در خصوص اجزای مختلف این دستگاه دارد.

نحوه عملکرد دستگاه سونوگرافی:

امواج مورد استفاده در این دستگاه در واقع امواج صوتی هستند که ضرری برای بدن ندارند. فرکانس این امواج بسیار زیاد است به همین دلیل قابل شنیدن توسط گوش انسان نیستند. اما ویژگی های صوت و صدا را دارند و در برخورد با بافت های بدن منعکس می شوند. این روش دردناک نیست و احساس ناراحتی برای بیمار ایجاد نمی کند. تنها ممکن است بیمار احساس لرزش خفیفی بر روی پوست خود داشته باشد که در اثر برخورد امواج با پوست است.

برای انجام سونوگرافی، ابتدا بر روی قسمت مورد نظر ژل مخصوص زده شده و سپس پروب روی آن قرار می گیرد. امواج وارد بدن می شوند، بافت های بدن انسان به دلیل تفاوت در شکل و حالت و اندازه، امواج را به صورت متفاوتی بازتاب می کنند. امواج در بعضی اندام ها بیشتر و در بعضی کمتر بازتاب می شوند. این تفاوت، باعث می شود امواج برگشتی پس از تجزیه و تحلیل در سیستم دستگاه، نشان دهند که در بدن چه نوع بافت و با چه اندازه ای وجود دارد و به این طریق بیماری تشخیص داده شود. این روش مناسب بافت های نرم است و برای تشخیص بیماری های استخوانی استفاده نمی شود. اما می توان با آن عضله، رباط و تاندون را نیز بررسی کرد.

اجزای دستگاه سونوگرافی:

– پروب(Probe) یا مبدل:

پروب قسمتی است که بر روی ناحیه مورد نظر قرار می گیرد و امواج را به بدن ارسال می کند. این امواج از بدن عبور می کنند و در برگشت مجددا توسط پروب دریافت شده و به پردازنده دستگاه منتقل می شوند. برای قرار دادن پروب یا مبدل روی بدن باید از یک ژل مخصوص استفاده شود. علت استفاده از این ژل این است که میان هوا و بافت بدن تفاوت امپدانس وجود دارد که موحب تغییر سرعت صوت شده و روی دقت و وضوح تصویر نهایی تاثیر می گذارد. این ژل، تفاوت امپدانس را کاهش داده و باعث ایجاد تصویر مناسب می شود.

– مانیتور:

این قسمت، اطلاعات به دست آمده از پروب را پردازش کرده و به صورت تصویر نمایش می دهد.

– منبع تغذیه که برق مورد نیاز دستگاه را تامین می کند.

– پرینتر:

در نهایت پس از انجام سونوگرافی، تصاویر را می توان با استفاده از پرینتر بر روی کاغذ مخصوص چاپ کرد.

انواع پروب دستگاه سونوگرافی

پروب های سونوگرافی در شکل ها و سایزهای مختلف وجود دارند که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم:

1- پروب منحنی یا کانوکس(Convex) یا شکمی:

در این پروب آرایش کریستال های پیزوالکتریک به صورت منحنی شکل است و شکل میدان نیز در آن منحنی و کروی است. دستگاه هایی که دارای این پروب هستند به منظور تصویربرداری عمقی استفاده می شوند. البته با افزایش عمق، رزولوشن تصویر کاهش پیدا می کند. این پروب در سونوگرافی شکمی بزرگسالان استفاده می شود. اما برای سونوگرافی شکمی اطفال از سونوگرافی میکرو کانوکس استفاده می شود. بسته به این که تصاویر دو بعدی یا سه بعدی باشند، نوع پرینتر و فرکانس امواج متفاوت است. در تصویربرداری دو بعدی پرینتر دستگاه گسترده است و فرکانس 2.5 تا 7.5 مگاهرتز است.

2- پروب خطی:

این نوع پروب که پروب عروقی نیز نامیده می شود دارای کریستال های پیزوالکتریک خطی بوده و شکل میدان مغناطیسی آن مستطیلی است. این پروب فرکانس بالایی دارد. هرچه عمق تصویربرداری بیشتر باشد فرکانس امواج ارسالی کمتر است. به همین دلیل پروب های خطی که دارای امواج با فرکانس بالا هستند برای تصویربرداری از اندام های سطحی مانند پوست و عروق استفاده می شوند. اگر تصاویر دو بعدی باشند در این دستگاه از پرینتر گسترده با فرکانس 2.5 تا 12 مگاهرتز استفاده می شود. این پروب برای تصویربرداری عروق زایی رگ های خونی، پستان، تاندون، تیروئید، آزمون های عروقی، اندازه گیری ضخامت چربی بدن و تصویربرداری حین اعمال جراحی استفاده می شود. اگر تصاویر سه بعدی باشند پرینتر گسترده است و از امواج 7.5 تا 12 مگاهرتز استفاده می شود.

3- پروب فازی:

این نوع پروب دارای میدان مثلثی شکل است و دید وسیعی ندارد. میدان دید آن باریک بوده و برای سونوگرافی قلب، مغز و شکم استفاده می شود. پرینتر این پروب کوچک است و فرکانس آن 2 تا 7.5 مگاهرتز است.

علاوه بر موارد فوق، پروب های دستگاه در مدل های دو بعدی، سه بعدی و چهار بعدی ساخته می شوند که تفاوت زیادی با هم ندارند. تصاویر پروب دو بعدی صاف هستند اما در پروب سه بعدی و چهار بعدی تصاویر چند بعدی هستند و عارضه ها را دقیق تر نشان می دهند و باعث می شوند تشخیص ساده تر شود. پروب های سه بعدی از دو بعدی پیشرفته تر هستند و پروب های چهار بعدی برای اکوکاردیوگرافی جنین استفاده می شوند. البته ممکن است از آن برای بررسی قلب بزرگسالان نیز استفاده شود.

سونوگرافی سه بعدی در تشخیص مشکلات آناتومیک جنین استفاده می شوند و تصاویر واضح تری از جنین در حال رشد ارائه می دهند. این روش دارای کاربردهای زیر است:

– تشخیص به موقع ناهنجاری های جنینی.

– کمک به تصمیم در رابطه با ادامه بارداری در شرایطی که ناهنجاری وجود دارد

– کمک به تصمیم برای انجام جراحی های داخل رحم.

– مشاهده تمام ارگان های جنین.

1. نظافت پروب سونوگرافی؛ نه با وایتکس، نه با آب!

بیایید روراست باشیم؛ پروب سونوگرافی مثل چاقوی جراحی است، ظریف و حیاتی. اما هنوز بعضی‌ها فکر می‌کنند با یک دستمال خیس یا بدتر، وایتکس، می‌توانند آن را تمیز کنند!

بهترین روش تمیز کردن پروب چیست؟

• استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده مخصوص پروب، تایید شده توسط سازنده دستگاه

• عدم استفاده از الکل با غلظت بالا یا محلول‌های خورنده

• خشک کردن با دستمال نرم بدون پرز

2. کابل پروب را نکش، نوازش کن!

یکی از بیشترین مراجعات به تعمیرکاران سونوگرافی، مربوط به خرابی کابل پروب است. چرا؟ چون در پایان شیفت، تکنسین عزیز با روحیه‌ای شبیه به جنگجوهای خسته، کابل را می‌کِشد و می‌اندازد داخل کشو!

راهکار چیست؟

• کابل را به شکل حلقه‌ای و بدون گره جمع کنید

• هیچ‌گاه آن را روی زمین نکشید یا آویزان نکنید

• از پایه‌های نگهدارنده کابل استفاده کنید

3. فیلتر هوا؟ بله، دستگاه هم نفس می‌کشد!

خیلی وقت‌ها کاربران حتی نمی‌دانند دستگاه سونوگرافی هم فیلتر هوا دارد! این فیلتر مثل ریه دستگاه است و اگر تمیز نباشد، دستگاه شما کم‌کم سرفه می‌کند (بخوانید: داغ می‌شود، ری‌استارت می‌شود، و می‌سوزد!)

چند وقت یک بار فیلتر هوا باید تمیز یا تعویض شود؟

• معمولاً هر 3 تا 6 ماه، بسته به محیط کاری (در مراکز پر گرد و غبار مثل درمانگاه‌های مناطق صنعتی یا روستایی، زودتر)

4. مراقب دمای محیط باشید – نه خیلی گرم، نه خیلی سرد

دستگاه سونوگرافی دلش نمی‌خواهد در اتاقی کار کند که یا مثل سوناست یا مثل فریزر گوشت!

دمای مناسب برای عملکرد دستگاه چقدر است؟

• دمای ایده‌آل بین 20 تا 25 درجه سانتی‌گراد

• دوری از تابش مستقیم آفتاب یا نزدیکی به بخاری و کولر گازی

5. آپدیت نرم‌افزار دستگاه؛ دشمن فراموشی

بسیاری از کاربران نرم‌افزار دستگاه را به حال خودش رها می‌کنند تا بالاخره یک روز بگوید: «این نسخه دیگر پشتیبانی نمی‌شود!» و بعدش شروع مشکلات…

چرا آپدیت نرم‌افزار مهم است؟

• رفع باگ‌های قبلی

• بهبود کیفیت پردازش تصویر

• اضافه شدن ویژگی‌های جدید مثل Doppler پیشرفته یا آنالیز خودکار

6. کالیبراسیون دوره‌ای؛ لطفاً سونوگرافی را به حال خودش نگذارید!

مثل این است که خودروی‌تان را بدون تنظیم فرمان و چرخ به جاده بزنید. کالیبراسیون یعنی دستگاه سونوگرافی با استانداردهای جهانی تطبیق داده شود.

هر چند وقت یک‌بار نیاز به کالیبراسیون داریم؟

• پیشنهاد شرکت‌های سازنده: هر 6 ماه یک بار

• در صورت استفاده زیاد یا پس از حمل و نقل، حتی زودتر

سوالات پرتکرار درباره نگهداری دستگاه سونوگرافی

1. آیا می‌توانم خودم دستگاه را تعمیر کنم؟

پیشنهاد اکید داریم: نه! مگر اینکه تعمیرکار مجاز باشید. هر گونه دست‌کاری ناشیانه ممکن است گارانتی را باطل کرده و هزینه‌هایتان را چند برابر کند.

2. چطور بفهمم دستگاه نیاز به سرویس دارد؟

اگر این علائم را دیدید، با تکنسین تماس بگیرید:

• کاهش کیفیت تصویر

• داغ شدن غیرعادی

• صدای فن غیرطبیعی

• پیغام‌های خطای مکرر

3. سرویس دوره‌ای دستگاه سونوگرافی شامل چه چیزهایی می‌شود؟

• بررسی کامل قطعات الکترونیکی و مکانیکی

• کالیبراسیون نرم‌افزاری

• تمیزکاری داخلی

• تست کیفیت تصویر

7. حمل‌ونقل صحیح دستگاه؛ لطفاً با دستگاه مثل یک تابلوی نقاشی گران‌قیمت رفتار کنید!

دستگاه سونوگرافی برخلاف ظاهر محکم‌اش، بسیار حساس است. هر ضربه‌ای، هر تکان شدید، می‌تواند به قطعات داخلی یا پروب آسیب بزند.

در زمان حمل دستگاه چه کارهایی باید انجام داد؟

• پروب را جدا کرده و در بسته‌بندی مخصوص قرار دهید

• مانیتور را با کاور بپوشانید

• دستگاه را روی چرخ‌دستی نرم و مناسب حمل کنید

• دستگاه را با تسمه یا ضربه‌گیر فیکس کنید

8. لیستی از کارهای ممنوعه در نگهداری دستگاه سونوگرافی

• قرار دادن وسایل سنگین روی پروب

• تمیز کردن دستگاه با شوینده‌های خانگی

• استفاده از دستگاه در محیط نمناک

• عدم تهویه مناسب اتاق

• ذخیره نکردن داده‌ها و تصاویر در بازه‌های مشخص

چک لیست کامل بررسی دستگاه سونوگرافی

• بررسی لاگ های سیستمی و انجام تست های تشخیصی و ارزیابی ارورها
• بررسی سیستم های کنترلی کابل پاور دستگاه
• بررسی پروب دستگاه به منظور پیداکردن آسیبهای وارده
• انجام چکهای امنیتی الکتریکی بر روی سیستم و ترانسیدوسر
• پاکسازی ترانسدیوسرها / فیلترها  / سطوح خارجی
• بررسی /جایگزینی باتری های پشتیبان دستگاه
• بررسی فن های منبع تغذیه بورد دستگاه
• اطمینان از کارکرد مانیتور دستگاه
  سالم بودن وضع ظاهری +عدم سوخته شدن پیکسل های نمایشگر
• اطمینان از عملکرد صحیح کنترلرهای روشنایی صفحه نمایشگر
• بررسی امکان فوکوس نمایشگر دستگاه
• (بررسی عملکرد پایه مانیتور دستگاه به منظور اطیمنان از قابل تحمل بودن مانیتور و بررسی عملکرد قفل مکانیکی دستگاه)
• انجام تست بررسی عملکرد پنل کنترل/ کیبورد و موس لغزنده(track ball) دستگاه
• بررسی ترمزهای دستگاه به منظور عملکرد صحیح (از ثابت ماندن دستگاه به هنگام قفل شدن ترمز ها اطمینان حاصل کنید. )
• روکش سیم های دستگاه را به منظور پیداکردن هرگونه بریدگی قطع شدگی سوراخ شدگی بررسی نمایید.
• بررسی های ترانسدیوسر (transducer – scanhead)
• بدنه پلاستیکی دربرگیرنده دستگاه ترانسدیوسر را به منظور پیداکردن هرگونه شکستگی لب پرشدگی و آسیب فیزیکی که در ایجاد تصویر موثر باشد بررسی کنید. به محض اطمینان از وجودهرگونه آسیبی که باعث شود ژل سونوگرافی در تماس با اجزای ترانسدیوسر قرارگیرد بایستی نسبت به جداسازی ترانسدیوسر از دستگاه اقدام کرد.

• کابل متصل به ترانسدیوسر را به منظور پاره شدگی و سوراخ شدگی و قطع شدگی بررسی کنید.
• جداسازی سیستم
• پاکسازی تمامی فیلترها توسط آب گرم و جاروبرقی دستی
• تست های تصویری دستگاه سونوگرافی
• تصویربرداری در M-MODE
• از دستگاه تصویر به صورت عمودی و افقی تصویر تهیه کنید. در این حین به وجود المان های تصویری ضعیف در تصویر توجه داشته باشید.
• توجه داشته باشید وجود بیش از 4 المان ضعیف در ناحیه اسکن ترانسدیوسر قابل قبول نمی باشد.
• متوسط روشنایی تصویر در انتهای تصویر اسکن بایستی برابر با ناحیه میانی باشد.
• هیچ نشانه ای از سایه چه در راستایی عمودی و چه در راستای افقی نباید در تصویر اسکن شده باشد. بدست آوردن تصویر یکنواخت طوسی

• در هردو راستا به تست Image Uniformity check معروف است.
• تست نفوذ
• بیشترین عمق تصویربرداری توسط دستگاه را بررسی نمایید
• تصویربرداری در مد داپلر رنگی
• تصویربرداری در مد داپلر اسپکترال
• تصویربرداری سه بعدی و چهاربعدی

خلاصه و جمع بندی دستگاه سونوگرافی، رفیق بی‌کلک!

امیدواریم توانسته باشیم مطالب ارزنده و کاربردی را برایتان درباره نگهداری دستگاه سونوگرافی تهیه کرده باشیم. نگهداری صحیح از دستگاه سونوگرافی فقط به‌معنای تعمیر کمتر و کارایی بیشتر نیست؛ بلکه احترام به بیمار، دقت در تشخیص و صرفه‌جویی در هزینه‌های مرکز درمانی است. مثل هر وسیله‌ی ارزشمند دیگر، اگر مراقبش باشید، سال‌ها با شما خواهد ماند. صمیمانه آماده شنیدن نظرات و تجربیات تان درباره نگهداری دستگاه سونوگرافی هستیم.

نحوه تمیز کردن پروب سونوگرافی سرویس دوره‌ای دستگاه سونوگرافی روش افزایش طول عمر دستگاه سونوگرافی چک لیست تعمیر دستگاه سونوگرافی مشکلات رایج در دستگاه سونوگرافی نکات ایمنی کار با دستگاه سونوگرافی مراقبت از دستگاه سونوگرافی در کلینیک‌ها آموزش نگهداری تجهیزات تصویربرداری پزشکی

منابع بیشتر مطالعه برای شما:

https://www.gehealthcare.com/

https://www.usa.philips.com/

کامران نوروزی

سلام خوشحالم که با شما آشنا شدم من کامران نوروزی ام. کارشناس ارشد مهندسی پزشکی کنجکاو و عاشق نویسندگی داستان من دقیقا از زمانی شروع شد که با دنیای تجارت الکترونیک آشنا شدم از اون موقع تا حالا سعی کردم بهترین تجربه خرید و مشاوره آنلاین تجهیزات پزشکی رو به کاربران هاسپکسا منتقل کنم. و این داستان همچنان ادامه داره ….