نکات تعمیر و نگهداری دستگاه سونوگرافی

به منظور تعمیر و نگهداری دستگاه سونوگرافی در اوج کارایی و بهبود عمر دستگاه، دوره ای توسط تکنسین مجرب مورد نیاز است. انجام تستهای دوره ای تعمیر و نگهداری برای دستگاه های سونوگرافی هر 6 ماه یکبار توصیه می شود. انجام زمانبندی شده‌ی تست های دوره عملکرد و مدت زمان عمر و ایمنی فرد اپراتور و بیمار را به شدت افزایش می دهد. در این مقاله سعی شده به مهم ترین نکات تعمیر و نگهداری دستگاه سونوگرافی پرداخته شود.

تعمیر و نگهداری دستگاه سونوگرافی

دستگاه سونوگرافی تجهیزات پزشکی مهمی هستند که برای تشخیص و درمان بیماری ها استفاده می شود. تعمبر و نگهداری دستگاه سونوگرافی به شکل درست اهمیت بسیار زیادی دارد. باعث افزایش طول عمر آن خواهد شد. نگهداری و تعمیر دستگاه سونوگرافی با توجه به ساختار پیچیده و قطعاتی که دارد، نیاز به دانش فراوان در خصوص اجزای مختلف این دستگاه دارد.

نحوه عملکرد دستگاه سونوگرافی:

امواج مورد استفاده در این دستگاه در واقع امواج صوتی هستند که ضرری برای بدن ندارند. فرکانس این امواج بسیار زیاد است به همین دلیل قابل شنیدن توسط گوش انسان نیستند. اما ویژگی های صوت و صدا را دارند و در برخورد با بافت های بدن منعکس می شوند. این روش دردناک نیست و احساس ناراحتی برای بیمار ایجاد نمی کند. تنها ممکن است بیمار احساس لرزش خفیفی بر روی پوست خود داشته باشد که در اثر برخورد امواج با پوست است.

برای انجام سونوگرافی، ابتدا بر روی قسمت مورد نظر ژل مخصوص زده شده و سپس پروب روی آن قرار می گیرد. امواج وارد بدن می شوند، بافت های بدن انسان به دلیل تفاوت در شکل و حالت و اندازه، امواج را به صورت متفاوتی بازتاب می کنند. امواج در بعضی اندام ها بیشتر و در بعضی کمتر بازتاب می شوند. این تفاوت، باعث می شود امواج برگشتی پس از تجزیه و تحلیل در سیستم دستگاه، نشان دهند که در بدن چه نوع بافت و با چه اندازه ای وجود دارد و به این طریق بیماری تشخیص داده شود. این روش مناسب بافت های نرم است و برای تشخیص بیماری های استخوانی استفاده نمی شود. اما می توان با آن عضله، رباط و تاندون را نیز بررسی کرد.

اجزای دستگاه سونوگرافی:

– پروب(Probe) یا مبدل:

پروب قسمتی است که بر روی ناحیه مورد نظر قرار می گیرد و امواج را به بدن ارسال می کند. این امواج از بدن عبور می کنند و در برگشت مجددا توسط پروب دریافت شده و به پردازنده دستگاه منتقل می شوند. برای قرار دادن پروب یا مبدل روی بدن باید از یک ژل مخصوص استفاده شود. علت استفاده از این ژل این است که میان هوا و بافت بدن تفاوت امپدانس وجود دارد که موحب تغییر سرعت صوت شده و روی دقت و وضوح تصویر نهایی تاثیر می گذارد. این ژل، تفاوت امپدانس را کاهش داده و باعث ایجاد تصویر مناسب می شود.

– مانیتور:

این قسمت، اطلاعات به دست آمده از پروب را پردازش کرده و به صورت تصویر نمایش می دهد.

– منبع تغذیه که برق مورد نیاز دستگاه را تامین می کند.

– پرینتر:

در نهایت پس از انجام سونوگرافی، تصاویر را می توان با استفاده از پرینتر بر روی کاغذ مخصوص چاپ کرد.

انواع پروب دستگاه سونوگرافی

پروب های سونوگرافی در شکل ها و سایزهای مختلف وجود دارند که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم:

1- پروب منحنی یا کانوکس(Convex) یا شکمی:

در این پروب آرایش کریستال های پیزوالکتریک به صورت منحنی شکل است و شکل میدان نیز در آن منحنی و کروی است. دستگاه هایی که دارای این پروب هستند به منظور تصویربرداری عمقی استفاده می شوند. البته با افزایش عمق، رزولوشن تصویر کاهش پیدا می کند. این پروب در سونوگرافی شکمی بزرگسالان استفاده می شود. اما برای سونوگرافی شکمی اطفال از سونوگرافی میکرو کانوکس استفاده می شود. بسته به این که تصاویر دو بعدی یا سه بعدی باشند، نوع پرینتر و فرکانس امواج متفاوت است. در تصویربرداری دو بعدی پرینتر دستگاه گسترده است و فرکانس 2.5 تا 7.5 مگاهرتز است.

2- پروب خطی:

این نوع پروب که پروب عروقی نیز نامیده می شود دارای کریستال های پیزوالکتریک خطی بوده و شکل میدان مغناطیسی آن مستطیلی است. این پروب فرکانس بالایی دارد. هرچه عمق تصویربرداری بیشتر باشد فرکانس امواج ارسالی کمتر است. به همین دلیل پروب های خطی که دارای امواج با فرکانس بالا هستند برای تصویربرداری از اندام های سطحی مانند پوست و عروق استفاده می شوند. اگر تصاویر دو بعدی باشند در این دستگاه از پرینتر گسترده با فرکانس 2.5 تا 12 مگاهرتز استفاده می شود. این پروب برای تصویربرداری عروق زایی رگ های خونی، پستان، تاندون، تیروئید، آزمون های عروقی، اندازه گیری ضخامت چربی بدن و تصویربرداری حین اعمال جراحی استفاده می شود. اگر تصاویر سه بعدی باشند پرینتر گسترده است و از امواج 7.5 تا 12 مگاهرتز استفاده می شود.

3- پروب فازی:

این نوع پروب دارای میدان مثلثی شکل است و دید وسیعی ندارد. میدان دید آن باریک بوده و برای سونوگرافی قلب، مغز و شکم استفاده می شود. پرینتر این پروب کوچک است و فرکانس آن 2 تا 7.5 مگاهرتز است.

علاوه بر موارد فوق، پروب های دستگاه در مدل های دو بعدی، سه بعدی و چهار بعدی ساخته می شوند که تفاوت زیادی با هم ندارند. تصاویر پروب دو بعدی صاف هستند اما در پروب سه بعدی و چهار بعدی تصاویر چند بعدی هستند و عارضه ها را دقیق تر نشان می دهند و باعث می شوند تشخیص ساده تر شود. پروب های سه بعدی از دو بعدی پیشرفته تر هستند و پروب های چهار بعدی برای اکوکاردیوگرافی جنین استفاده می شوند. البته ممکن است از آن برای بررسی قلب بزرگسالان نیز استفاده شود. سونوگرافی سه بعدی در تشخیص مشکلات آناتومیک جنین استفاده می شوند و تصاویر واضح تری از جنین در حال رشد ارائه می دهند. این روش دارای کاربردهای زیر است:

– تشخیص به موقع ناهنجاری های جنینی.

– کمک به تصمیم در رابطه با ادامه بارداری در شرایطی که ناهنجاری وجود دارد

– کمک به تصمیم برای انجام جراحی های داخل رحم.

– مشاهده تمام ارگان های جنین.

چک لیست کامل بررسی دستگاه سونوگرافی

• بررسی لاگ های سیستمی و انجام تست های تشخیصی و ارزیابی ارورها
• بررسی سیستم های کنترلی کابل پاور دستگاه
• بررسی پروب دستگاه به منظور پیداکردن آسیبهای وارده
• انجام چکهای امنیتی الکتریکی بر روی سیستم و ترانسیدوسر
• پاکسازی ترانسدیوسرها / فیلترها  / سطوح خارجی

• بررسی /جایگزینی باتری های پشتیبان دستگاه
• بررسی فن های منبع تغذیه بورد دستگاه
• اطمینان از کارکرد مانیتور دستگاه
  سالم بودن وضع ظاهری +عدم سوخته شدن پیکسل های نمایشگر
• اطمینان از عملکرد صحیح کنترلرهای روشنایی صفحه نمایشگر
• بررسی امکان فوکوس نمایشگر دستگاه
• (بررسی عملکرد پایه مانیتور دستگاه به منظور اطیمنان از قابل تحمل بودن مانیتور و بررسی عملکرد قفل مکانیکی دستگاه)
• انجام تست بررسی عملکرد پنل کنترل/ کیبورد و موس لغزنده(track ball) دستگاه
• بررسی ترمزهای دستگاه به منظور عملکرد صحیح (از ثابت ماندن دستگاه به هنگام قفل شدن ترمز ها اطمینان حاصل کنید. )
• روکش سیم های دستگاه را به منظور پیداکردن هرگونه بریدگی قطع شدگی سوراخ شدگی بررسی نمایید.
• بررسی های ترانسدیوسر (transducer – scanhead)
• بدنه پلاستیکی دربرگیرنده دستگاه ترانسدیوسر را به منظور پیداکردن هرگونه شکستگی لب پرشدگی و آسیب فیزیکی که در ایجاد تصویر موثر باشد بررسی کنید. به محض اطمینان از وجودهرگونه آسیبی که باعث شود ژل سونوگرافی در تماس با اجزای ترانسدیوسر قرارگیرد بایستی نسبت به جداسازی ترانسدیوسر از دستگاه اقدام کرد.

• کابل متصل به ترانسدیوسر را به منظور پاره شدگی و سوراخ شدگی و قطع شدگی بررسی کنید.
• جداسازی سیستم
• پاکسازی تمامی فیلترها توسط آب گرم و جاروبرقی دستی
• تست های تصویری دستگاه سونوگرافی
• تصویربرداری در M-MODE
• از دستگاه تصویر به صورت عمودی و افقی تصویر تهیه کنید. در این حین به وجود المان های تصویری ضعیف در تصویر توجه داشته باشید.
• توجه داشته باشید وجود بیش از 4 المان ضعیف در ناحیه اسکن ترانسدیوسر قابل قبول نمی باشد.
• متوسط روشنایی تصویر در انتهای تصویر اسکن بایستی برابر با ناحیه میانی باشد.
• هیچ نشانه ای از سایه چه در راستایی عمودی و چه در راستای افقی نباید در تصویر اسکن شده باشد. بدست آوردن تصویر یکنواخت طوسی

• در هردو راستا به تست Image Uniformity check معروف است.
• تست نفوذ
• بیشترین عمق تصویربرداری توسط دستگاه را بررسی نمایید
• تصویربرداری در مد داپلر رنگی
• تصویربرداری در مد داپلر اسپکترال
• تصویربرداری سه بعدی و چهاربعدی

خلاصه و جمع بندی

امیدواریم توانسته باشیم مطالب ارزنده و کاربردی را برایتان تهیه کرده باشیم. صمیمانه آماده شنیدن نظرات و تجربیات تان درباره تعمیر و نگهداری دستگاه سونوگرافی هستیم.

منابع بیشتر مطالعه برای شما:

کامران نوروزی

سلام خوشحالم که با شما آشنا شدم من کامران نوروزی ام. کارشناس ارشد تجهیزات پزشکی کنجکاو و عاشق نویسندگی داستان من دقیقا از زمانی شروع شد که با دنیای تجارت الکترونیک آشنا شدم از اون موقع تا حالا سعی کردم بهترین تجربه خرید و مشاوره آنلاین تجهیزات پزشکی رو به کاربران هاسپکسا منتقل کنم. و این داستان همچنان ادامه داره ….