انواع سرم تزریقی و کاربرد آنها
انواع سرم تزریقی و کاربرد آنها

انواع سرم تزریقی و کاربرد آنها

سرم‌های تزریقی یکی از مهم‌ترین ابزارهای درمانی در پزشکی مدرن هستند که برای اهداف مختلفی از جمله تأمین مایعات، الکترولیت‌ها، داروها و تغذیه بیمار استفاده می‌شوند. انواع سرم ‌های تزریقی بسته به ترکیبات و کاربردهایشان به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. در این مقاله، به بررسی انواع سرم ‌های تزریقی، ترکیبات آن‌ها و کاربردهایشان در شرایط مختلف پزشکی می‌پردازیم.

انواع سرم‌ های تزریقی

1. سرم‌ های ایزوتونیک

سرم‌های ایزوتونیک دارای غلظتی مشابه با مایعات بدن هستند و برای حفظ تعادل مایعات و الکترولیت‌ها استفاده می‌شوند. این سرم‌ها معمولاً فشار اسمزی مشابه پلاسمای خون دارند و از آسیب به سلول‌ها جلوگیری می‌کنند.

  • سرم نرمال سالین (سدیم کلراید 0.9%):
    این سرم یکی از پرکاربردترین انواع سرم ‌های تزریقی است که حاوی سدیم و کلراید است. از آن برای جبران کم‌آبی، شست‌وشوی زخم‌ها، رقیق کردن داروها و حفظ فشار خون استفاده می‌شود.
    کاربردها:

    • درمان کم‌آبی ناشی از اسهال یا استفراغ
    • آماده‌سازی بیمار برای جراحی
    • تزریق داروها
  • سرم رینگر لاکتات:
    این سرم حاوی سدیم، پتاسیم، کلسیم و لاکتات است و برای جبران مایعات و الکترولیت‌ها در مواردی مانند سوختگی، خونریزی یا شوک استفاده می‌شود.
    کاربردها:

    • جایگزینی مایعات در بیماران دچار تروما
    • بهبود اسیدوز متابولیک

سرم تزریقی هیپوتونیک

2. سرم‌ های هیپوتونیک

این سرم‌ها غلظت کمتری نسبت به مایعات بدن دارند و باعث ورود آب به داخل سلول‌ها می‌شوند. استفاده از آن‌ها باید با احتیاط باشد تا از تورم سلول‌ها جلوگیری شود.

  • سرم دکستروز 5% در آب (D5W):
    این سرم حاوی گلوکز است و به‌عنوان منبع انرژی و مایعات استفاده می‌شود.
    کاربردها:

    • تأمین انرژی در بیمارانی که نمی‌توانند غذا مصرف کنند
    • رقیق‌سازی داروها
  • سدیم کلراید 0.45%:
    این سرم برای درمان کم‌آبی در شرایطی که نیاز به سدیم کمتر است، استفاده می‌شود.
    کاربردها:

    • درمان کم‌آبی هیپرتونیک
    • تأمین مایعات در بیماران کلیوی

3. سرم‌ های هیپرتونیک

این سرم‌ها غلظت بالاتری نسبت به مایعات بدن دارند و برای جابجایی مایعات از داخل سلول‌ها به فضای خارج سلولی استفاده می‌شوند.

  • سرم دکستروز 10% یا بالاتر:
    حاوی غلظت بالایی از گلوکز است و برای تأمین کالری در بیماران با نیازهای تغذیه‌ای بالا استفاده می‌شود.
    کاربردها:

    • تغذیه بیماران در شرایط بحرانی
    • درمان هیپوگلیسمی (افت قند خون)
  • سرم سدیم کلراید 3% یا 5%:
    این سرم برای درمان هیپوناترمی (کمبود سدیم) استفاده می‌شود.
    کاربردها:

    • اصلاح تعادل الکترولیت‌ها در شرایط خاص
    • درمان ادم مغزی

4. سرم‌ های تغذیه‌ای (TPN)

سرم‌های تغذیه وریدی (Total Parenteral Nutrition) برای بیمارانی که نمی‌توانند از طریق دستگاه گوارش تغذیه کنند، استفاده می‌شوند. این سرم‌ها حاوی گلوکز، آمینواسیدها، لیپیدها و ویتامین‌ها هستند.
کاربردها:

  • تغذیه بیماران در کما
  • بیماران با انسداد روده یا بیماری‌های گوارشی شدید

انواع سرم های تزریقی به شکل جدول

نوع سرم ترکیبات اصلی کاربردها
ایزوتونیک
سرم نرمال سالین (0.9% NaCl) سدیم، کلراید جبران کم‌آبی، شست‌وشوی زخم، رقیق کردن داروها، حفظ فشار خون
رینگر لاکتات سدیم، پتاسیم، کلسیم، لاکتات جایگزینی مایعات در تروما، بهبود اسیدوز متابولیک
هیپوتونیک
دکستروز 5% در آب (D5W) گلوکز تأمین انرژی، رقیق‌سازی داروها
سدیم کلراید 0.45% سدیم، کلراید (غلظت کم) درمان کم‌آبی هیپرتونیک، تأمین مایعات در بیماران کلیوی
هیپرتونیک
دکستروز 10% یا بالاتر گلوکز (غلظت بالا) تغذیه در شرایط بحرانی، درمان هیپوگلیسمی
سدیم کلراید 3% یا 5% سدیم، کلراید (غلظت بالا) درمان هیپوناترمی، اصلاح ادم مغزی
تغذیه‌ای (TPN) گلوکز، آمینواسیدها، لیپیدها، ویتامین‌ها تغذیه بیماران در کما، بیماران با انسداد روده یا بیماری‌های گوارشی شدید

نکات مهم در استفاده از سرم‌ های تزریقی

  • تزریق ایمن: برای تزریق سرم‌ها، استفاده از تجهیزات باکیفیت مانند سرنگ لورلاک آوا توصیه می‌شود تا از نشت دارو و اتصال ایمن اطمینان حاصل شود.
  • انتخاب سرم مناسب: انتخاب نوع سرم باید توسط پزشک و بر اساس شرایط بیمار انجام شود.
  • مانیتورینگ: هنگام تزریق سرم، بیمار باید از نظر علائم حساسیت، اضافه‌بار مایعات یا عفونت تحت نظر باشد.
  • خرید تجهیزات پزشکی: برای تهیه سرم‌ها و تجهیزات مرتبط مانند سرنگ‌ها و ست‌های تزریق، بهتر است از فروشگاه‌های معتبر اقدام به خرید تجهیزات پزشکی کنید تا از کیفیت و استاندارد بودن محصولات مطمئن شوید.

نتیجه‌گیری

آشنایی با انواع سرم ‌های تزریقی به پزشکان، پرستاران و حتی بیماران کمک می‌کند تا درک بهتری از کاربردهای این ابزارهای حیاتی داشته باشند. انواع سرم ‌های تزریقی از ایزوتونیک تا هیپرتونیک و تغذیه‌ای، هر یک نقش مهمی در درمان و بهبود بیماران دارند. استفاده از تجهیزات استاندارد و رعایت نکات ایمنی در تزریق سرم ‌ها، تضمین‌کننده اثربخشی و ایمنی این روش درمانی است. برای این منظور، خرید سرنگ و سایر تجهیزات جانبی باید با دقت انجام شود.