آیا دیابت با قند خون فرق دارد؟

فکرش را بکنید، طبق آمارهای رسمی فدراسیون بین المللی دیابت، از هر ۱۰ نفر بزرگسال در دنیا، یک نفر با دیابت دست وپنج نرم می کند! اما آیا هر بالارفتن قندی به معنی بیماری است؟ برای فهمیدن پاسخ این سوال باید به خوبی تفاوت دیابت و قند خون را بدانید.

فرق دیابت با قند خون

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که جواب آزمایش خود را گرفته اید و با دیدن یک عدد بالا، بند دلتان پاره شده است که نکند دیابت گرفتم. اما دست نگه دارید. خیلی از ما هنوز دقیقا نمی دانیم که تفاوت دیابت و قند خون در چیست و این دو عبارت را به جای هم استفاده می کنیم. بگذارید خیلی ساده و دوستانه بگویم؛ قند خون سوخت بدن شماست، اما دیابت، خراب شدن موتور بدن در استفاده از این سوخت است. درک فرق دیابت با قند خون به ما کمک می کند تا بی دلیل نترسیم و از طرفی، نسبت به سلامتی مان بی خیال هم نباشیم.

قند خون چیست؟

برای فهمیدن دقیق تفاوت دیابت و قند خون بیایید اول با متهم ردیف اول، یعنی قند خون یا همان گلوکز آشنا شویم. تصور کنید بدن شما یک ماشین است. این ماشین برای حرکت کردن به بنزین نیاز دارد. گلوکز همان بنزین است. وقتی شما نان، برنج، میوه یا شیرینی می خورید، بدن این غذاها را تجزیه کرده و به قند تبدیل می کند تا وارد خون شود.

این قند باید وارد سلول های بدن شود تا انرژی تولید کند. اما قند نمی تواند همین طوری سرش را پایین بیندازد و وارد سلول شود؛ نیاز به کلید دارد. این کلید، هورمونی به نام انسولین است. پس تا اینجا فهمیدیم که قند خون به خودی خود چیز بدی نیست؛ بلکه مایه حیات است و بدون آن مغز و عضلات ما از کار می افتند. مشکل زمانی شروع می شود که این بنزین به جای رفتن داخل باک (سلول)، توی شلنگ ها (رگ ها) رسوب کند.

علائم قند خون (نوسانات قند)

تفاوت دیابت و قند خون باعث می شود نشانه های این دو هم کاملا با هم متفاوت باشند. وقتی می گوییم علائم قند خون، منظورمان زمان هایی است که قند خون از حالت نرمال خارج می شود (خیلی بالا یا خیلی پایین). این اتفاق ممکن است برای یک فرد سالم که دیابت ندارد هم به صورت موقت پیش بیاید. اگر قند خونتان افت کند (هایپوگلایسمی)، احتمالا این حس ها را دارید:

• لرزش دست و پا و ضعف ناگهانی
• عرق سرد روی پیشانی
• تپش قلب شدید
• گرسنگی شدید و ناگهانی
• احساس گیجی و ناتوانی در تمرکز

اما اگر قند خونتان بالا برود (هایپرگلایسمی)، نشانه ها متفاوت است:

• تشنگی شدید و خشک شدن دهان
• تکرر ادرار
• احساس خستگی و خواب آلودگی بعد از غذا
• تاری دید

توجه کنید که تجربه کردن این علائم به صورت گذرا، لزوماً به معنی دیابت نیست، اما زنگ هشداری است که باید جدی گرفته شود.

دیابت چیست؟

حالا می رسیم به بیماری دیابت. فرق دیابت با قند خون چیست؟ دیابت یک بیماری مزمن (طولانی مدت) است. در دیابت، سیستم سوخت رسانی بدن خراب شده است. یا لوزالمعده اصلا کلید (انسولین) را نمی سازد (دیابت نوع ۱)، یا کلید را می سازد اما قفل سلول ها زنگ زده و باز نمی شود (دیابت نوع ۲).

نتیجه هر دو حالت یکی است: قند در خون تلنبار می شود و سلول ها گرسنه می مانند. در این شرایط، بدن شما پر از قند است اما انرژی ندارد! اینجاست که پای تجهیزات پزشکی به میان می آید تا به بدن کمک کنند این تعادل را دوباره برقرار کند. دیابت اگر کنترل نشود، مثل موریانه آرام آرام به رگ های چشم، کلیه و قلب آسیب می زند.

علائم دیابت

فرق دیابت با قند خون در علائم آن ها مشخص است. علائم دیابت معمولاً شدیدتر و طولانی تر از یک نوسان ساده قند خون هستند. اگر مدتی است که علائم زیر را دارید، باید کمی نگران شوید و پیگیری کنید:

۱. پرنوشی و پرادراری: چون خون غلیظ شده (پر از قند)، کلیه ها مدام آب بدن را می کشند تا قند را دفع کنند. شما تشنه می شوید، آب می خورید و دوباره دستشویی می روید.

۲. کاهش وزن بدون دلیل: با اینکه اشتهایتان زیاد شده و خوب غذا می خورید، لاغر می شوید. چون سلول ها غذا دریافت نمی کنند و بدن شروع به آب کردن چربی ها و ماهیچه ها می کند.

۳. زخم هایی که خوب نمی شوند: یک خراش ساده روی پا هفته ها طول می کشد تا جوش بخورد.

۴. بی حسی یا گزگز دست و پا: انگار مورچه روی پایتان راه می رود.

برای تشخیص قطعی این علائم، داشتن یک دستگاه تست قند خون در خانه می تواند بسیار راهگشا باشد تا قبل از مراجعه به پزشک، وضعیت خود را رصد کنید.

آیا دیابت همان قند خون است؟

 خیر. بیایید دوباره مرور کنیم تا تفاوت دیابت و قند خون کاملا جا بیفتد. قند خون یک ماده شیمیایی در بدن است که همه دارند و باید هم داشته باشند. دیابت نام یک بیماری است که در آن، تنظیمِ سطحِ این ماده به هم می خورد. پس وقتی کسی می پرسد فرق دیابت با قند خون چیست؟ باید بگوییم قند خون متغیر است و با خوردن یک شیرینی بالا می رود و با ورزش پایین می آید. اما دیابت یک وضعیت پایدار پزشکی است. ممکن است شما دیابت نداشته باشید اما به خاطر استرس شدید یا مصرف کورتون، قند خونتان موقتا بالا رفته باشد. برعکس، ممکن است دیابت داشته باشید اما چون دارو مصرف می کنید، قند خونتان در لحظه آزمایش کاملا نرمال باشد.

از کجا بفهمیم دیابت داریم یا فقط قند خونمون بالا رفته؟

خیلی ها با دیدن عدد قند ۱۴۰ بعد از خوردن ناهار سنگین، وحشت می کنند. برای اینکه بفهمید ماجرا چیست، باید با اعداد بازی کنید و البته ابزار مناسب داشته باشید. پزشکان برای تشخیص فرق دیابت با قند خون بالا (موقت)، از آزمایشی به نام هموگلوبین A1C استفاده می کنند. این آزمایش معدل قند خون سه ماه گذشته شما را نشان می دهد. اگر قند خونتان امروز بالا باشد اما معدل سه ماهه تان نرمال باشد، احتمالا دیابت ندارید و فقط پرخوری کرده اید یا استرس دارید.

اما اگر معدل قند خونتان هم بالا باشد، یعنی بدن مدت هاست در مدیریت قند ناتوان است. در مراحل پیشرفته تر دیابت، ممکن است پزشک برای کنترل قند، استفاده از سرنگ انسولین را تجویز کند که جای ترس ندارد و امروزه بسیار ظریف و کم درد طراحی شده اند.

جدول راهنمای تفسیر قند خون

برای اینکه خیلی راحت متوجه شوید وضعیت تان چطور است، به این جدول نگاه کنید. این جدول به شما کمک می کند تفاوت دیابت و قند خون نرمال را در یک نگاه ببینید:

نتیجه گیری

داشتن قند خون برای زنده ماندن لازم است، اما داستان دیابت، فرق می کند. پس فرق دیابت با قند خون را باید بدانید. اگر عددهای دستگاهتان نگران کننده است، نترسید؛ فقط کافی است سبک زندگی تان را کمی تغییر دهید و با پزشک مشورت کنید.

bardiajm