گاز پانسمان یک نوع پارچه سفید و توری شکل می باشد در پانسمان و جراحی مورد استفاده قرار می گیرد. این گاز ها از پنبه، پلی استر یا ترکیبی از این الیاف ساخته می شوند و کاربردهای مختلفی دارند به خصوص برای مراقبت از زخم های پوستی، بهترین انتخاب می باشد زخم پوستی حساس می باشد و بهترین محل برای ورود میکروب ها و آلودگی به بدن می باشند جنس گاز، بیشتر از پنبه می باشد که باعث می شود به زخم و پوست صدمه دیده، نچسبد و به راحتی از زخم جدا شود. در نتیجه گاز از ورود هر گونه آلودگی و نفوذ میکروب ها به محل زخم جلوگیری می کند و احتمال عفونت را به میزان زیادی کاهش می دهد. در جراحی ها برای توقف خونریزی و جذب ترشحات از گازهای حجیم استفاده می شود.

انواع گاز پانسمان

دو نوع اصلی گاز پانسمان
گاز بافته شده. بافت گازها در حالت کلی به صورت توری می باشد و حالت تارو پودی دارد. در این نوع گاز، تارو پود ها به صورت شل می باشند این شل بودن باف باعث جذب بهتر مایعات و ترشحات از زخم می شود ولی سوالی که ممکن است پیش بیاید این می باشد که بافت نازک گاز چگونه می تواند تمامی تراشحات را به خود جذب کند؟ در جواب باید گفت که گاز فقط اجازه عبور مایعات را به پد و باند می دهد تا توسط آنها جذب شود.

این نوع گاز نمی تواند برش پیدا کند و چون از جنس کتان می باشد، پس از مدتی بافت آن از هم باز می شود. گاز بافته شده یک گاز معمولی است و به علت جنسی که دارد نباید در تماس مستقیم با پوست قرار بگیرد چون موجب خشکی زخم می شود و برداشتن گاز به بافت درمان شده صدمه وارد می کند.

گاز بافته نشده. این نوع گاز از بافتی شبیه به پارچه دارد و به شکل بافته نمی باشد که منافذ بازی بین تاروپود های آن وجود ندارد و حالت متراکم و فشرده دارد که این باعث شده است قدرت جذب ترشح و مایع زیادی داشته باشد. جنس این گازها از ابریشم مصنوعی، پلی استر یا ترکیبی از این دو می باشد. گاز بافته نشده بسیار با دوام می باشد و بدون هیچ شکی می توان در پانسمان اولیه از آن استفاده کرد.

انواع مدل گاز پانسمان
گاز لوله ای. از این مدل گازها برای نگهداری پانسمان انجام شده، استفاده می شود. این گاز به شکل لوله ای می باشد و اطراف ناحیه آسیب دیده پیچیده می شود و با استفاده از چسب نواری محکم می شود. این نوع گازها به عنوان پانسمان ثانویه مورد استفاده قرار می گیرند تا پانسمان را به خوبی پوشش دهند و از زخم نیز حفاظت کنند. جنس گازهای لوله ای می تواند از موادی مانند پنبه، الاستیک، نایلون یا لاتکس باشد. این گازها قدرت جذب ندارند و فقط انتخاب خوبی برای محافظت از پانسمان می باشند.

گاز پدی. به این نوع گازها، گاز اسفنجی نیز گفته می شود. این گازها از چند لایه تشکیل شده اند که با قرار گرفتن این لایه ها رو هم، یک پد ضخیم تشکیل می شود. این نوع گازها در تماس مستقیم با پوست قرار می گیرند ودر پانسمان اولیه روی زخم را می پوشانند. این پد ها به دو صورت استریل شده و استریل نشده موجود می باشند.

نکاتی در مورد پد استریل شده و استریل نشده

در بررسی موارد مهم در مراقبت از پوست، منظور از استریل این می باشد که محصول به صورت جداگانه بسته بندی شده است و از هر گونه خاک، میکروب، باکتری و آلودگی در امان می باشد. این گونه محصولات کاملا تمیز می باشند و برای زخم های باز مورد استفاده قرار می گیرند. استفاده از محصولات استریل نشده، پوست را در معرض عفونت و آلودگی قرار می دهد که به مرور زمان باعث کبودی و عمیق تر شدن زخم می شود. پد استریل شده به صورت بسته بندی می باشد که برای استفاده از آن بهتر است با دستکش ها استریل شده مقدار مورد نیاز خود را بردارید و در مربوط به بسته را بادقت ببندید. برخی از زخم ها نیاز به مراقبت ویژه دارند و رعایت نکردن موارد بهداشتی نه تنها باعث به تعویق افتادن درمان زخم می شوند بلکه در ادامه ممکن باعث تب و بیماری شخص نیز بشوند.

باند
باند یک بخش مهم از جعبه ی کمک های اولیه می باشد. هنگامی که قسمتی از بدن شخصی دچار زخم یا شکستگی می شود، پس از انجام پانسمان در آن قسمت، روی آن با باند پوشانده می شود تا از پانسمان حمایت کند و آن را ثابت نگه دارد.

باند حالت پارچه ای دارد که بافت محکم آن باعث حمایت ار قسمت آسیب دیده می شود و از تماس باکتری ها با سطح خارجی پوست جلوگیری می کند. بافت باند به گونه ای است که نباید در تماس مستقیم با زخم باشد و بهتر است که به عنوان حمایت کننده پانسمان مورد استفاده قرار گیرد.

البته باند کاربرد ها زیاد دیگری دارد و در درمان بسیاری از زخم ها و صدمات، نقش مکمل را دارد:

کاهش تورم قسمت خاصی از بدن که ضربه متورم شده است.
کاهش سرعت جریان خون به اندامی که دچار خونریزی شده است
ثابت نگه داشتن عضوی از بدن که دچار شکستگی شده است
انواع باند
باندهایی که در جعبه ی کمک های اولیه جای دارند و بهترین انتخاب برای پیش گیری از عواقب جبران ناپذیر آینده می باشند، در شکل و جنس های مختلفی در بازار موچود هستند. که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. برخی از رایج ترین نوع باند ها غبارت اند از:

باند غلتکی
یکی از رایج ترین نوع باند می باشد. این نوع باند سبک وزن، که به صورت نوار پیوسته می باشد و بهترین انتخاب برای نگهداری و محافظت از پانسمان زخم می باشد. این باند بافت محکم، نازک و الاستیکی دارند و به خاطر همین ویژگی است که برای جلوگیری از خونریزی اولیه نیز مفید می باشد.

هنگام استفاده از این باند باید به طرز پیچش باند دقت کرد چون که شل بودن آن باعث از دست دادن کارایی باند می شود و بیش از حد محکم بستن هم موجب می شود که جریان خون در رگ ها متوقف شود.

باند مثلثی
باند مثلثی ارزش این را دارد که در بین ابزارهای جعبه کمک های اولیه هر شخص قرار گیرد. جنس اغلب این باندها از پنبه ضخیم با کتان می باشدو شکل آن نیز به صورت پارچه سه گوش ( مثلث ) می باشد. این نوع باند را می توان بر حسب کاربردهای خاص به شکل های مختلف درآورد و کافی است تنها با استفاده از گیره قسمت های موردنظر به هم وصل شوند تا در محل خود ثابت بمانند. به گونه ای طراحی شده اند که :

از آسیب بافت نرم حمایت کنند.
استخوان های شکسته را ثابت نگه دارند.
در مواقع اضطراری، خونریزی را بند بیاورند.
در صورت نبود باند غلتکی، می توان از این باند، به عنوان حمایت کننده از پانسمان نیز استفاده کرد.
باند لوله ای
این باند نسبت به دیگر باندها کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. این باند بسیار ضخیم طراحی شده است به صورت لوله می باشد و برای حمایت از مفاصل زانو و آرنج استفاده می شوند و همچنین می توان از این باند برای نگه داری پانسمان نیز استفاده کرد.

این باند شبیه به آستین لباس می باشد و در قسمت هایی مانند پا و دست که قابلیت پوشیدن این نوع باند را دارند، مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع باند دارای کاربرد های مختلفی از قبیل نگهداری عضو شکسته بدن، حفاظت از اندام رگ به رگ شده یا توقف خونریزی می باشد.

اگر بعد استفاده از گاز و باندهای پانسمان با علائم زیر روبرو شدید، هرچه زود تر به مطب پزشک خود یا مرکز درمانی مراجعه کنید:

قرمزی در اطراف پوست
افزایش تورم پوست
ترشحات زرد، سفید یا سبز از زخم
بد بو شدن زخم
تب

گازهای پانسمان سروش در دسته بندی اولیه شامل گازهای استریل و غیر استریل می باشند که در هر حال گاز غیر استریل سروش هم برای بکار برده شدن در پانسمان ها می بایستی استریل گردند.

حال شاید این سوال برای شما پیش بیاید که اگر قرار به استفاده استریل آن ها هست چرا در لحظه تولید استریل نمی شود و آن هم به علت فله ای بودن این گازهای پانسمان می باشد و گازهای غیر استریل فله یا به عبارتی دیگر “گاز کیلویی” جهت مراکزی استفاده می گردد که روتین متفاوتی در استفاده از گازهای پانسمان دارند.

چرا که در بعضی از مراکز به صورت تعداد متفاوت ۵عددی یا ۱۰ عددی پک و سپس توسط دستگاه اتوکلاو استریل می گردند.

در بعضی مراکز گازهای فله در بیکسهای فلزی به تعداد زیاد مثلا حدود ۵۰ یا ۱۰۰ یا بیشتر یا کمتر قرار داده می شوند و اقدام به استریل کردن آن ها می گردد.

از نظر دیگر گازهای پانسمان به دو دسته خط دار و بدون خط نیز دسته بندی می گردد.

گازهای پانسمان بی خط که جزو گازهای غیر استریل می باشد، پس از استریل شدن در تمامی اندام بجز داخل احشای بدن استفاده می گردند ولی گازهای پانسمان خط دار دارای نواری که حاجب اشعه ایکس دارند در جراحی‌ها استفاده می گردند و مزیت این گازها نسبت به گازهای بدون خط قابل تشخیص بودن آنها در تصویربرداری با اشعه ایکس می باشد. ( یه اینگونه که اشتباها گاز پس از استفاده در داخل بدن بیمار جای نمانده باشد)

در صورتی که حین عمل جراحی از وجود گازهای جراحی در داخل احشا بدن مخصوصا احشا شکمی تیم جراحی شک کنند می توانند اقدام به تصویربرداری با اشعه ایکس نمایند و آنها را در ناحیه قرار گیریشان شناسایی و خارج گردند.

البته در قانون شمارش گازها در حین فرایند جراحی، ابتدای جراحی و قبل از شروع آن به شمارش گازهای جراحی توسط تیم جراحی می پردازند و در انتهای فرایند جراحی نیز مجدد به شمارش آن جهت اطمینان از عدم جا ماندن گازها در احشا بدن می کنند.

در صورتی که گازهای پانسمان از نظر تعداد مشکل داشته باشند اقدام به تصویربرداری در اتاق عمل می گردد و تیم جراحی در صورت عدم یافت شدن گاز پس از چک کردن توسط تصویربرداری با خیال آسوده اقدام به بستن احشا بیمار و محل جراحی می نمایند.

گازهای پانسمان
گازهای خط دار جراحی در دو سایز گاز با سایز ۱۰×۱۰ و ۲۰×۲۰ که نوع اول گاز معمولی و نوع دوم لانگ گاز ( لانگاز ) خوانده می شود.

هر دو نوع بالا دارای خط حاجب اشعه ایکس می باشند که می توانند با تصویربرداری از وجود آنها در احشا مطلع شد.

نوع گازها از نظر سایز هم دارای سایز ۵×۵ ، ۱۰×۱۰ ، ۲۰×۲۰ می باشند که نوع اول بدون خط حاجب اشعه ایکس می باشد و بیشتر در بخش دندانپزشکی استفاده می شود و نوع دوم دارای خط و بدون خط می باشند و نوع سوم فقط خط دار می باشند که به آن لانگ گاز یا همان لانگاز می گویند.

از نظر وزن و تعداد لایه های گازها هم می توان آنها را دسته بندی کرد و معمولا گازهای سبک و یا با لایه های کم ( گاز ۸ لا یا گاز ۸ لایه ) بیشتر مورد مصارف خانگی و مطب ها مورد استفاده قرار می گیرند.

گازهای سنگین تر و با لایه های بیشتر ( گاز ۱۶ لا یا گاز ۱۶ لایه ) به علت ظرفیت بالای آن ها در جذب خون و ترشحات آن ها بیشتر مورد مصرف بخش های بیمارستانی و اتاق های عمل مورد استفاده قرار می گیرند.

در انتخاب انواع گازها بیشتر به محل پانسمان و میزان مورد نظر در جذب خون و ترشحات زخم توجه می شود.

گازهای پانسمان برای دو کاربرد پوشش در روی زخم ها و یا به عنوان جاذب در جذب خو و ترشحات ناحیه عمل مورد استفاده قرار می گیرد.

به میزانی که گازها از حجم بیشتری برخوردار باشند خون و ترشحات بیشتری را به خود جذب می کنند و در جراحی‌هایی که خونریزی و ترشحات ناحیه عمل زیاد است از گازهای با حجم و وزن بالاتر استفاده می کنند.

گازهای پانسمان سایز ۵×۵ بیشتر در جراحی‌های چشم یا نواحی کوچک بدن مثل داخل دهان و داخل گوش و در دندانپزشکی ها مورد استفاده قرار می گیرند.

گاهی بعضی از شرکت ها گازهای پانسمانی آغشته به موادی خاص را جهت پانسمان زخم های خاصی چون زخم های دیابتی و زخم بستر با بسته بندی های خاص به بازار وارد می کنند همچون گازهای وازلینه یا گازهای نیرات نقره و…

بیشترین گاز های پانسمان مورد استفاده در بیمارستان ها از نوع گاز های ساده غیر استریل یا گاز غیر استریل ۱۶ لایه می باشند، و برای همین خیلی مقرون به صرفه تر است که از گاز غیر استریل ۱۶ لایه یا همان گاز ۱۶ لایه خریداری کرد، البته لازم به ذکر است که انواع گاز های پانسمان غیر استریل قبل از مصرف استریل می شوند.

اما گاز غیر استریل ۱۶ لایه را چگونه در مطب یا بیمارستان استریل می کنند؟
تمامی بیمارستان ها موظف اند در شروع کار روزانه ی خود، گاز غیر استریل سایر گاز های پانسمان، را در تعداد زیاد، سترون کنند، و آنها را بعد از استریل شدن در محفظه های قرار دهند تا در صورت نیاز از آنها استفاده کنند، و عمل سترون شدن یا استریل کردن، گاز های پانسمان و گاز غیر استریل یه توسط دستگاهی به نام اتوکلاو انجام می دهند، این دستگاه با حرارت بخار، وسایل و لوازم مختلف پزشکی از جمله گاز غیر استریل و گاز های پانسمان ها را استریل یا به اصطلاح سترون می کنند.

ویژگی های گاز غیر استریل سروش چیست ؟
تهیه از پارچه تارو پودی و ۱۰۰% الیاف پنبه
بافته شده از نخ نمره ۲۰ و ۳۰ انگلیسی
از نوع ساده یا نخ حاجب باریم دار
بدون بوی نامطبوع ( در حالت خشک و تر)و عاری از هرگونه مواد شیمیایی
عاری از خار و خاشاک و هرگونه آلودگی فیزیکی ،لکه
قابلیت جذب بالای خون و ترشحات زخم
مناسب برای ضدعفونی کردن زخم و شستشو دادن جراحت
مصرف آسان و در دسترس بودن
پدهای گاز ساده با سایز ۱۰×۱۰ سانتیمتر
فاقد مواد اصلاح کننده رنگ
دارای PH مناسب
قابل عرضه در وزن های ۴۰۰، ۴۵۰ و ۵۰۰ گرمی