دستگاه اکسیژن‌ساز و ویژگی‌های آن
دستگاه اکسیژن‌ساز (Oxygen concentrator) یک وسیله‌ی پزشکی است که از هوا اکسیژن را جدا کرده و آن را به بیماران منتقل می‌کند. این دستگاه برای افرادی که به تأمین اکسیژن برای تنفس نیاز دارند، اما نیاز به استفاده از بطری‌های گازی ندارند، استفاده می‌شود. به عبارت دیگر، اکسیژن‌سازها از هوای محیط استفاده می‌کنند و اکسیژن را به طور مرتب و با غلظت مطلوب برای استفاده فراهم می‌کنند.
عملکرد اصلی اکسیژن‌سازها بر اساس تکنولوژی جذب ناخالصی‌ها است. این دستگاه‌ها هوای اطراف را به داخل خود جذب کرده، برخی از ناخالصی‌ها (مثل نیتروژن) را جدا کرده و فقط اکسیژن را به بیمار می‌رسانند. در نهایت، اکسیژن خالص از خروجی دستگاه به بیمار تحویل داده می‌شود. غلظت اکسیژن تولیدی در اکسیژن‌سازها معمولاً تنظیم می‌شود تا به نیازهای بیمار پاسخ بدهد. این دستگاه به منظورهای مشخصی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد که در مقاله‌ای جداگانه به صورت مفصل به این مورد می‌پردازیم.
از اکسیژن‌سازها به عنوان جایگزینی برای بطری‌های گازی اکسیژن استفاده می‌شود. بخصوص در مواردی که بیمار نیاز به تأمین مداوم اکسیژن دارد، مثل بیماران مبتلا به بیماری‌های ریوی مزمن یا افرادی که در اثر بیماری‌ها یا حوادث باید اکسیژن تنفس کنند. اکسیژن‌سازها همچنین در محیط‌های پزشکی، خانگی، و حتی برای استفاده در مسافرت‌ها و سفرهای طولانی استفاده می‌شوند.
در زمان همه‌گیری کووید-۱۹ این دستگاه بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفت. زیرا به افرادی که درگیری آنها بیشتر بود و با مشکل کاهش اکسیژن خون مواجه می‌شدند کمک می‌کرد.
انواع دستگاه اکسیژن‌ساز
دستگاه‌های اکسیژن‌ساز به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. هر نوع از این دستگاه‌ها کاربردی دارد و در شرایط خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از انواع اصلی دستگاه‌های اکسیژن‌ساز عبارتند از:
- اکسیژن‌سازهای خانگی (Stationary Oxygen Concentrators): این دستگاه‌ها برای استفاده در محیط خانگی و فضاهای ثابت درون خانه طراحی شده‌اند. ظرفیت بزرگتری دارند و معمولاً به برق شهری وصل می‌شوند. اکسیژن‌سازهای خانگی اغلب توانایی تنظیم غلظت اکسیژن تولیدی را دارند. همچنین برای بیمارانی که به تداوم اکسیژن نیاز دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- اکسیژن‌سازهای قابل حمل (Portable Oxygen Concentrators): این دستگاه‌ها برای استفاده در سفرها، مسافرت‌های طولانی یا فعالیت‌های روزانه بیماران طراحی شده‌اند. آنها از باتری‌ها یا منابع برق قابل حمل تغذیه می‌شوند. این دستگاه اکسیژن خالص را در طی حرکت و خارج از خانه فراهم می‌کنند.
- اکسیژن‌سازهای بیمارستانی (Medical Oxygen Concentrators): این نوع دستگاه‌ها عموماً برای مصارف بالینی و بیمارستانی به کار می‌روند. ظرفیت بالاتر و توان بیشتری دارند تا بتوانند اکسیژن با غلظت بالا را تولید کنند. این دستگاه برای بیمارانی که شرایط حاد دارند مناسب است.
- اکسیژن‌سازهای تولید اکسیژن بصورت مایع (Liquid Oxygen Concentrators): این دستگاه‌ها اکسیژن را به صورت مایع تولید می‌کنند و در مخازن مخصوص ذخیره می‌شود. برای استفاده بیماران، مایع اکسیژن از مخازن به سیستم‌های تنفس تحویل داده می‌شود.
توجه داشته باشید که هر یک از این انواع دستگاه‌های اکسیژن‌ساز، با توجه به نیازها و محیط استفاده، مزایا و معایب خاص خود را دارند. قبل از انتخاب نوع دستگاه اکسیژن‌ساز، مهم است با پزشک یا متخصص بهداشتی مشورت کنید تا بهترین گزینه را برای نیازهای شما تعیین کنند.
اجزای سازنده دستگاه اکسیژن ساز:
دستگاه اکسیژن‌ساز عمدتا از اجزا و قطعات زیر تشکیل شده است:
- کمپرسور (Compressor): کمپرسور در دستگاه اکسیژن‌ساز برای فشردن هوا استفاده می‌شود. این قطعه مسئول جذب هوا از محیط اطراف و فشردن آن به غلظت بالاتر اکسیژن است.
- فیلترها (Filters): دستگاه اکسیژن‌ساز دارای فیلترهای مختلفی است که وظیفه تصفیه هوا از ناخالصی‌ها و ذرات معلق را بر عهده دارند. این فیلترها جلوی ورود ناخالصی‌ها به محفظه تولید اکسیژن را می‌گیرند.
- محفظه تولید اکسیژن (Oxygen Generating Unit): این محفظه شامل مواد جاذب ناخالصی‌ها است که از هوا عبور کرده و نیتروژن و سایر گازهای غیر اکسیژنی را از آن جدا می‌کند. در نتیجه، اکسیژن خالص به بیرون تحویل داده می‌شود.
- تانک اکسیژن (Oxygen Reservoir): تانک اکسیژن، جایگاهی است که اکسیژن تولید شده در محفظه تولید اکسیژن ذخیره می‌شود. این تانک به عنوان منبع اصلی اکسیژن در دستگاه به کار می‌رود و تأمین اکسیژن پایدار به بیمار امکان‌پذیر می‌سازد.
- میکروپروسسور (Microprocessor): برخی از دستگاه‌های اکسیژن‌ساز مجهز به میکروپروسسور هستند که وظیفه کنترل و تنظیم غلظت اکسیژن تولیدی را دارند. این میکروپروسسورها اطمینان می‌دهند که تولید اکسیژن با غلظت مطلوب و توان مصرفی مطلوب انجام می‌شود.
- نمایشگر (Display): دستگاه‌های اکسیژن‌ساز معمولاً دارای نمایشگری هستند که اطلاعات مربوط به غلظت اکسیژن تولیدی، وضعیت عملکرد، و دیگر پارامترها را به کاربر نشان می‌دهند.
- کنترل‌ها و کلیدها (Controls and Buttons): دستگاه اکسیژن‌ساز دارای کنترل‌ها و کلیدهاست که به کاربر اجازه تنظیمات مختلف مانند غلظت اکسیژن و قدرت کمپرسور را می‌دهد.
این اجزا در دستگاه‌های اکسیژن‌ساز می‌توانند متفاوت باشند و بسته به نوع و مدل دستگاه متفاوتیته‌ها و ویژگی‌های اضافی دیگری داشته باشند. همچنین، توسعه‌های جدید در فناوری‌ها ممکن است باعث بهبود عملکرد و امکانات این دستگاه‌ها شود.
من رامین جابری هستم. عاشق نویسندگی
