سرنگ چیست؟ کاربرد و انواع آن

سرنگ یک وسیله پزشکی است که برای تزریق مایعات و محلول‌های درمانی به داخل بدن استفاده می‌شود. در این مقاله مجله هاسپکسا تلاش کرده‌ایم تا بیشتر به معرفی سرنگ، انواع سرنگ‌ها و کاربرد آنها بپردازیم.

اجزای تشکیل دهنده سرنگ

سرنگ‌ها معمولاً شامل دو قسمت اصلی هستند: سوزن و بدنه سرنگ.

سوزن

سوزن بخشی است که به پوست نفوذ کرده و مایع را وارد بدن می‌کند. سرنگ‌ها می‌توانند سوزن‌های با قطرها و طول‌های مختلف داشته باشند. بسته به نیاز درمانی و محلی که تزریق صورت می‌گیرد، از سوزن متفاوتی استفاده خواهد شد. معمولا در دستورالعمل تزریق داروها می‌توان متوجه شد که باید از چه سرنگی استفاده شود.

بدنه سرنگ

بدنه هر سرنگی شامل محفظه‌ای است که مایع را نگه می‌دارد. این بخش از سرنگ‌ها عملکرد تزریق را کنترل می‌کند. بدنه سرنگ معمولاً شامل مقیاس‌های مختلف جهت اندازه‌گیری دقیق مایعات است. اندازه‌های روی سرنگ‌ها معمولا بر اساس میلی‌لیتر و سی سی است.

کاربردهای سرنگ‌ها کدام‌اند؟

کاربردهای سرنگ‌ها در پزشکی بسیار گسترده هستند. مهمترین کاربرد آنها در تزریق داروها به بیماران است. سرنگ‌ها می‌توانند برای تزریق داروها به صورت وریدی (intravenous)، عضلانی (intramuscular) و زیرجلدی (subcutaneous) استفاده شوند. همچنین سرنگ‌ها ممکن است برای دریافت نمونه خون، تزریق و جذب مایعات بدنی، تزریق واکسن‌ها، انجام آزمون‌های تشخیصی و تزریق مواد مخدر در برخی عمل‌های جراحی و رویکردهای تشخیصی استفاده شوند.

مهمترین نکته در استفاده از سرنگ‌ها، رعایت بهداشت و شرایط بهداشتی صحیح است. این شامل استفاده از سرنگ‌های یکبار مصرف، ضدعفونی کردن محل تزریق، رعایت استریلیته و دستورالعمل‌های بهداشتی مربوط به دفع صحیح سرنگ‌ها است.

انواع سرنگ کدام‌اند؟

سرنگ‌ها در انواع مختلفی طراحی شده‌اند، که به صورت کلی می‌توان آنها را به سه دسته‌ی اصلی زیر تقسیم کرد:

سرنگ‌های بدون سوزن

این نوع سرنگ‌ها بدون سوزن هستند و برای تزریق مایعات به دستگاه‌ها یا لوله‌هایی متصل می‌شوند. طراحی این سرنگ‌ها به گونه‌ای است که پس از ورود به دستگاه مورد نظر، مایع را تخلیه می‌کنند. از مزایای استفاده از سرنگ‌های بدون سوزن می‌توان به کاهش خطر آلودگی و افزایش امنیت اشاره کرد. داروهای بسیاری به این شکل ارائه می‌شوند تا خود بیمار بتواند آن را در خانه و بدون دغدغه تزریق کند. مانند بعضی از داروهای بیماری ام اس.

سرنگ‌های با سوزن

سرنگ‌های با سوزن برای تزریق مایعات به بدن استفاده می‌شوند و می‌توان آنها را بر اساس قطر و طول سوزن تقسیم بندی کرد. در زیر می‌توانید برخی از نوع‌های سرنگ‌های با سوزن را مشاهده کنید:

سرنگ استاندارد

این نوع سرنگ‌ها قطر و طول معمولی دارند و برای تزریق مایعات به صورت زیرجلدی، عضلانی و وریدی استفاده می‌شوند.

سرنگ انسولین

این سرنگ‌ها برای تزریق هورمون انسولین به بیماران مبتلا به دیابت استفاده می‌شوند. طول کوتاه و قطر باریکتری نسبت به سرنگ‌های استاندارد دارند. معمولا کار کردن با آنها قابل یادگیری است و بسیاری از مبتلایان به دیابت خودشان تزریق انسولین را انجام می‌دهند.

سرنگ پنتا

این سرنگ‌ها برای تزریق مایعات به وریدهای کوچک و ضعیف مناسب هستند و دارای سوزن بسیار نازک و قطر کوچکتری هستند.

سرنگ‌های خاص

برخی سرنگ‌ها برای نیازهای خاص و استفاده‌های خاص طراحی شده‌اند. برخی از این نوع سرنگ‌ها شامل سرنگ‌های جمع‌آوری خون، سرنگ‌های برای تزریق داروهای خاص مثل واکسن‌ها، سرنگ‌های قابل تنظیم حجم و سرنگ‌های تزریق مایعات و داروها به مفصل است.

مهم است برای هر نوع تزریقی، سرنگ مناسب با توجه به نیازهای درمانی و راهنمایی پزشک استفاده شود.

آنچه باید در مورد انجام تزریق بدانید

نحوه تزریق با سرنگ بستگی به نوع تزریق (وریدی، عضلانی، زیرجلدی و غیره) و محل تزریق دارد. در ادامه، روش‌های عمومی برای تزریق با سرنگ را شرح داده‌ایم. توصیه می‌شود همواره دستورات پزشک یا پرستار را برای تزریق داروها رعایت کنید. تا جایی که می‌توانید برای انجام تزریقات خاص از مراکز درمانی کمک بگیرید. اگر می‌خواهید دارویی را به فردی تزریق کنید در ادامه به موارد زیر توجه کنید.

آماده‌سازی:

• قبل از هر چیز، دست‌های خود را به دقت با آب و صابون بشویید یا از محلول ضدعفونی‌کننده استفاده کنید.
• سرنگ را از بسته‌بندی خارج کرده و قبل از تزریق، از حالت بسته خارج کنید.
• در صورت نیاز، دارو را با توجه به دستورات پزشک تهیه کنید.

تزریق وریدی:

• یک ورید مناسب را پیدا کنید (معمولاً در بازو یا دست قرار دارد) و محل تزریق را با یک الکترود ازقبل الکتروکاردیوگرام (EKG) یا با استفاده از دستگاه تشدید ورید پیدا کنید.
• دست روی ناحیه‌ی تزریق را ببندید تا ورید منتفی نشود و سپس با سوزن در زاویه‌ی تقریباً 30-45 درجه و با استفاده از حرکت نرم و مطمئن، سوزن را به ورید نفوذ دهید.
• پس از نفوذ سوزن، بسته‌بندی سرنگ را فشار دهید تا محتوای آن وارد ورید شود. سپس سوزن را با احتیاط خارج کنید و ناحیه‌ی تزریق را با فشار ورودی کاهش دهید.

 آماده‌سازی سرنگ:

• • دسته سرنگ را با دست خود چک کنید و اطمینان حاصل کنید که سرنگ درست و سالم است.
  • در صورت نیاز، سرنگ را به تعداد مناسب باز کنید و داروی مورد نظر را جذب کنید. برای این کار: الف) سرنگ را رو به پایین نگه دارید و سوزن را به داخل آمپول دارو فرو ببرید. ب) میزان داروی مورد نیاز را جذب کنید و اطمینان حاصل کنید که هوای داخل سرنگ خالی شده است. ج) اگر نیاز به تخلیه هوای سرنگ است، به آرامی به سمت بالا زده تا هوا بیرون بیاید و تنها دارو درون سرنگ باقی بماند.

تزریق دارو:

• • سوزن را با نگه دارید.
  • محل تزریق را با دست یا پارچه‌ای که قبلاً تمیز کرده‌اید، نگه دارید.
  • سوزن را به آرامی و به زاویه تقریباً ۴۵ درجه نسبت به پوست، به داخل پوست برده و دسته سرنگ را فشار دهید تا دارو وارد بدن شود.
  • سرنگ را با دست همانند گرفتن یک خزنده بچرخانید تا دسته آن در جهتی متفاوت با پوست قرار بگیرد و سوزن را بازکنید.
  • سوزن را با احتیاط از پوست بیرون بکشید و محل تزریق را با یک پارچه تمیز فشار دهید تا خونریزی کم شود.

نکات پس از تزریق:

• • سوزن را در یک جعبه مخصوص دور انداخته و آن را در دسترس کودکان یا دیگر افراد قرار ندهید.
  • دستان خود را مجدداً بشویید.
  • در صورت نیاز، مراقبت از محل تزریق بعد از تزریق دارو را طبق دستورات پزشک انجام دهید.

لطفاً توجه داشته باشید که این فقط یک راهنمای کلی برای انجام تزریق است و هرگونه تزریق باید طبق دستورات و دستورالعمل‌های مشخص از طرف پزشک یا پرستار صورت گیرد.

رامین جابری

من رامین جابری هستم. عاشق نویسندگی