آشنایی انواع نیدل سرنگ
سرنگ ها و سرسوزن ها از پرکاربردترین لوازم مصرفی پزشکی در جهان هستند. طبق آمار جهانی، سالانه بیش از 16 میلیارد تزریق در سراسر دنیا انجام می شود که نشان دهنده اهمیت حیاتی انواع سرسوزن سرنگ است.
انواع سرسوزن سرنگ
سرسوزن ها که با نام نیدل نیز شناخته می شوند، قطعات کوچکی هستند که نقش مهمی در فرآیند تزریق یا نمونه گیری دارند. انتخاب نیدل مناسب، نه تنها اثربخشی درمان را افزایش می دهد، بلکه درد و آسیب به بیمار را نیز به حداقل می رساند. سرسوزن ها بر اساس معیارهای مختلفی مانند طول، قطر (گیج) و نوع اتصال به سرنگ (هاب) دسته بندی می شوند. انواع سرسوزن سرنگ عبارتند از:
سرسوزن های تزریق عمومی (Hypodermic Needles)
این نوع، رایج ترین انواع نیدل سرنگ هستند که برای تزریقات زیرجلدی (زیر پوست)، داخل عضلانی و وریدی به کار می روند. تفاوت آن ها در قطر (گیج) و طولشان است که بسته به نوع تزریق و محل آن، انتخاب می شوند.
اندازه یا گیج (Gauge) نشان دهنده قطر خارجی سوزن است. یک قانون کلی وجود دارد: هرچه عدد گیج بزرگ تر باشد، قطر سوزن نازک تر است. مثلاً یک نیدل با گیج 27 بسیار نازک تر از نیدل با گیج 18 است. نیدل های نازک تر درد کمتری ایجاد می کنند، اما برای تزریق مایعات غلیظ یا سرعت بالا مناسب نیستند. طول سوزن هم باید بر اساس محل تزریق و میزان چربی زیر پوست بیمار انتخاب شود. برای تزریق های زیرجلدی، سوزن های کوتاه تر و برای تزریق های عضلانی، سوزن های بلندتر مورد استفاده قرار می گیرند.
سرسوزن دندانی (Dental Needles)
این نوع از انواع سرسوزن سرنگ به طور خاص برای تزریق بی حسی در ناحیه دهان و دندانپزشکی طراحی شده اند. آن ها معمولاً دارای طراحی کمی متفاوت و طول بلندتری هستند تا به سهولت بتوانند به محل مورد نظر در فک یا لثه دسترسی پیدا کنند. هاب (قسمت پلاستیکی متصل به سرنگ) در این سرسوزن ها اغلب به صورت پیچی یا شیاردار است تا به سرنگ های دندانپزشکی (کارپول) متصل شوند.
سرسوزن های پروانه ای (Butterfly Needles / Scalp Vein Sets)
سرسوزن پروانه ای یا ست ورید پوست سر، یکی از انواع سرسوزن سرنگ است که دارای یک نیدل کوچک با دو بال پلاستیکی نرم و انعطاف پذیر می باشد. این نیدل کوچک به تزریق کننده اجازه می دهد تا نیدل را به راحتی در دست بگیرد و آن را در ورید تثبیت کند. این نیدل ها معمولاً برای گرفتن خون از کودکان، سالمندان یا افرادی که رگ های نازک و شکننده دارند والبته برای تزریق وریدی و سرم های کوتاه مدت استفاده می شود. از مزایای آن ها هم این است که به دلیل انعطاف پذیری لوله رابط، اگر بیمار کمی حرکت کند، احتمال آسیب به رگ کمتر می شود.
سرسوزن های آرزو (Aspiration Needles)
این نوع از انواع سرسوزن سرنگ برای مکش یا نمونه برداری از مایعات بدن یا بافت ها استفاده می شوند. به عنوان مثال، در فرآیندهایی مانند آسپیراسیون مغز استخوان یا نمونه برداری از توده ها (بیوپسی)، این نیدل ها با قطر مناسب (معمولاً گیج پایین تر یعنی قطر بیشتر) به کار گرفته می شوند.
سرسوزن های فیستولا (Fistula Needles)
این نوع نیدل در بیماران دیالیزی برای برقراری ارتباط بین دستگاه دیالیز و فیستول شریانی-وریدی بیمار استفاده می شوند. آن ها معمولاً دارای پوشش های سیلیکونی خاص و زوایای برش متفاوتی برای تسهیل فرآیند هستند.
سرسوزن های قلم انسولین (Pen Needles)
این نیدل ها بسیار کوتاه و نازک هستند و به قلم های تزریق انسولین متصل می شوند. هدف اصلی از طراحی آن ها، کاهش درد تزریق روزانه انسولین برای بیماران دیابتی است. به دلیل کوتاه بودن طول (معمولاً 4 تا 8 میلی متر)، تزریق به راحتی و در لایه زیرجلدی انجام می شود.
جدول انواع نیدل براساس کاربرد
جدول زیر خلاصه ای از رایج ترین انواع سرسوزن سرنگ را بر اساس کاربرد اصلی، گیج (قطر) و طول معمول نشان می دهد تا به شما در خرید سرنگ و نیدل مناسب کمک کند. لازم به ذکر است شرکت هایی که در حوزه تجهیزات پزشکی کار می کنند انواع نیدل سرنگ را هم تولید می کنند.
| نوع تزریق یا کاربرد | گیج (قطر) معمول | طول معمول (اینچ/میلی متر) | محل تزریق |
| داخل جلدی (ID) | 25 تا 27 | 3/8 اینچ (10 میلی متر) | لایه زیرین پوست (پوست داخلی) |
| زیرجلدی (SC) | 25 تا 30 | 1/2 تا 5/8 اینچ (12 تا 16 میلی متر) | بافت چربی زیر پوست |
| عضلانی (IM) | 18 تا 25 | 1 تا 1.5 اینچ (25 تا 38 میلی متر) | عضلات بزرگ (باسن، ران، دلتوئید) |
| وریدی (IV) عمومی | 18 تا 23 | 1 تا 1.5 اینچ (25 تا 38 میلی متر) | وریدها |
| اهدای خون/سرم تراپی (پروانه ای) | 21 تا 27 | 1/2 تا 3/4 اینچ (12 تا 19 میلی متر) | وریدهای سطحی و شکننده |
| انسولین (قلم) | 29 تا 32 | 4 تا 8 میلی متر | زیرجلدی شکم یا بازو |
نحوه انتخاب سر سوزن
انتخاب صحیح سرسوزن از بین انواع نیدل سرنگ، مهم ترین مرحله پس از تصمیم گیری برای خرید سرنگ است و به عوامل متعددی بستگی دارد.
1. نوع تزریق یا فرآیند
اولین و مهم ترین عامل در انتخاب سر سوزن از میان انواع سرسوزن سرنگ، نوع تزریقی است که باید انجام شود. تزریق داخل عضلانی (IM) نیاز به نیدل های بلندتر دارد تا دارو به عمق عضله برسد. در تزریق زیرجلدی (SC)، نیدل های کوتاه تر و نازک تر استفاده می شوند. در تزریق وریدی (IV) هم باید نیدل به اندازه ای باشد که به ورید یا همان رگ برسد.
2. ویسکوزیته (غلظت) مایع
داروهای غلیظ تر (ویسکوزتر) مانند برخی روغن ها یا سوسپانسیون ها، به نیدل هایی با قطر بزرگتر (گیج کوچک تر) نیاز دارند تا جریان مناسبی داشته باشند و به نیروی زیادی برای تزریق احتیاج نباشد. اگر داروی غلیظ با نیدل خیلی نازک تزریق شود، ممکن است نیدل خم شود یا دارو به درستی خارج نشود. این موضوع در انتخاب انواع سرسوزن سرنگ حیاتی است.
3. آناتومی و سن بیمار
وزن و میزان چربی هم در انتخاب سر سوزن از میان انواع سرسوزن سرنگ اهمیت دارد. در افراد چاق تر، برای رسیدن به عضله یا بافت زیرجلدی، ممکن است به نیدل های بلندتری نیاز باشد. سن نیز در این انتخاب مهم است. برای کودکان و نوزادان، نیدل های بسیار نازک و کوتاه (با گیج بالا) انتخاب می شوند تا درد کمتری ایجاد شود. همچنین، استفاده از نیدل های پروانه ای برای نمونه گیری از کودکان بسیار رایج است.
4. حجم تزریق
اگر حجم مایع تزریقی زیاد باشد، استفاده از نیدل هایی با قطر مناسب می تواند سرعت تزریق را بالا برده و مدت زمان نگه داشتن نیدل در بدن را کاهش دهد. به عنوان مثال، برای واکسن هایی که معمولاً به صورت عضلانی تزریق می شوند، یک نیدل با گیج 22 یا 23 و طول 1 تا 1.5 اینچ یک انتخاب استاندارد محسوب می شود. اما برای تزریق انسولین، نیدل های 4 میلی متری و گیج 30 بهترین گزینه هستند.
فایده شناخت انواع نیدل سرنگ
شناخت انواع نیدل سرنگ به ویژه برای افرادی که به صورت مدام با لوازم مصرفی پزشکی در ارتباط هستند، بسیار مهم است. با شناخت کامل انواع نیدل سرنگ، هم امنیت جانی بیمار تامین می شود و هم فرآیند درمانی بهتر خواهد شد. نیدل ها جزئی از تجهیزات پزشکی هستند که علی رغم کوچک بودن، از اهمیت بالایی برخوردارند و استفاده نادرست از آن ها می تواند عواقب جدی داشته باشد.
نتیجه گیری
شناخت دقیق انواع سرسوزن سرنگ و عوامل مؤثر در انتخاب آن ها، یک ضرورت در هر حوزه درمانی است. با در نظر گرفتن گیج، طول و کاربرد، می توان فرآیند تزریق را ایمن تر، راحت تر و مؤثرتر انجام داد.
