نخ جراحی و انواع آن

انواع نخ بخیه در جراحی، عضو مهمی از تجهیزات پزشکی در اتاق عمل هستند که در دسته بندی‌های مختلفی قرار می‌گیرند.  بخیه زدن که اصطلاح انگلیسی آن Suture بوده به معنای دوخته شدن بخشی از بدن است. در حال حاضر روش‌های جدیدی مانند گیره و پنس روی کار آمده‌اند، اما هیچ وقت این روش‌ها، کارایی بخیه را ندارند. در واقع برای بستن زخم‌های عمیق، نیاز به انواع مختلف نخ بخیه داریم و گیره و پنس در این موارد، کارایی ندارند.

چند نوع نخ بخیه داریم؟

به طور کلی و در یک دسته بندی گسترده انواع نخ‌ های بخیه به دو دسته تقسیم می‌شوند. در عمل‌های جراحی ً از نخ‌های قابل جذب یا غیر قابل جذب، استفاده می‌شود. به راحتی و با نگاه به نام نخ‌ بخیه، می‌توان فهمید نوع قابل جذب، پس از گذشت مدتی از بین می‌رود و دیگر اثری از آن باقی نخواهد ماند. انواع بسیاری از دو نوع نخ بخیه غیر قابل جذب و قابل جذب، وجود دارند و هرکدام از آنها، برای قسمت خاصی از بدن و در جراحی‌های مختلفی، کاربرد دارند. در ادامه چند دسته بندی دیگر از نخ‌های بخیه را به شما معرفی می‌کنیم.

• طبیعی یا مصنوعی بودن نخ بخیه که هر کدام کار بذد خود را دارد.
• مونوفیلامنت (تک رشته‌ای) یا مولتی فیلامنت(چند رشته‌ای) بودن که مولتی فیلامنت معمولا کیفیت بالاتری دارد و کاربردهای خاص‌تری را دارد

معمولا در پزشکی و جراحی موضوع جذب نخ از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. چهار نوع نخ قابل جذب وجود دارد که در اتاق عمل استفاده می‌شود و در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم.

• کاتگوت (در دو نوع کاتکوت ساده (عادی) و کاتکوت کرومیک ارائه می‌شود).
• کرومیک
• ویکریل و دگزان
• ماکسون و PDS

همچنین سه نوع نخ غیر قابل جذب معمولا در اتاق‌های جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرد که با عناوین زیر شناخته می‌شوند و در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم.

• نایلون
• سیلک
• نخ های فولادی ضد زنگ یا نخ های سیمی

انواع نخ بخیه و کاربردهای آن

انواع نخ‌هایی که در جراحی از نوع قابل جذب و غیر قابل جذب  استفاده می‌شوند دارای مدل‌های مختلف بسیار زیادی هستند. هر کدام از نخ‌ها در عمل‌های جراحی مختلفی بر اساس میزان کشش و متریال ساخت خود، کاربرد دارند. همچنین در برخی از بیماری‌ها برای سنین خاص از نخ بخیه خاص، استفاده می‌شود. در ادامه تعدادی از مدل‌های مختلف از نوع قابل جذب و غیر قابل جذب را معرفی کرده و به بررسی کاربردهای آنها می‌پردازیم.

انواع نخ‌های جراحی قابل جذب و کاربردهای آنها

• نخ جراحی PGA یا پلی گلیکولید اسید

این نخ بخیه از نوع جذبی به صورت چند رشته‌ای و بافته شده است که با اسید پلی گلیکولیک، آن را می‌سازند. این نخ پس از گذشت 90 روز، جذب می‌شود و به صورت  بدون رنگ یا رنگ بنفش در بازار، موجود است. نخ‌های PGA برای انواع جراحی‌های داخلی و همچنین بستن زخم‌های زیر جلدی، مناسب است.

• نخ بخیه PDO یا polydioxanone

این نوع نخ جراحی از نوع جذبی، تک رشته‌ای و مصنوعی بوده که از جنس پلی استر است. این نخ‌ها را می‌توان به صورت بی رنگ یا با رنگ‌های مجاز FDA، پیدا کرد. این نخ جراحی برای بافت‌های در حال رشد کاربرد دارد و بیشتر از آن در جراحی‌های قلبی و عروقی کودکان، استفاده می‌کنند. از نخ PDO، زمانی استفاده می‌کنند که قرار باشد بیش از 6 هفته از بیمار، مراقبت شود.

• نخ بخیه PGCL یا پلی گلیکولید-کاپرولاکتون

نخ PGCL در بین انواع نخ جراحی برای سالمندان و افرادی که به کندی زخم آنها بهبود پیدا می‌کند و سوء تغذیه دارند، مناسب نیست. این نخ جراحی جذبی، تک رشته‌ای و از نوع مصنوعی بوده که کاربرد اصلی آن در بافت‌های نرم و مسدود کردن خونریزی است. از این نخ نباید برای جراحی‌های قلبی و عروقی یا عصبی، استفاده شود. میزان التهاب در این نوع نخ‌ها، بسیار پایین بوده و پس از پایان 4 هفته میزان کشش آنها به پایان می‌رسد.

• نخ بخیه Catgut

در بین انواع نخ های جراحی در این مدل، شاهد مواد طبیعی هستیم. این نوع نخ جذبی، طبیعی بوده و از بافت‌های کلاژن تمیز شده روده گاو، تهیه می‌شود. می‌توان از این نخ برای بازسازی سریع بافت‌ها، استفاده کرد. در بیشتر کشورهای جهان، نخ catgut در جراحی‌های انسانی کاربردی ندارد و از آن در جراحی‌های حیوانی، استفاده می‌کنند.

انواع نخ‌های جراحی غیر قابل جذب و کاربرهای آن ها

• نخ‌های بخیه نایلونی

نخ‌های نایلونی، بیشترین کاربرد را در بین انواع نخ بخیه جراحی از نوع غیر قابل جذب دارند. این نخ‌ها در مدل‌های تک رشته‌ای و چند رشته‌ای توسط پلیمرهای آلیفاتیک ساخته شده‌اند. این محصولات در طیف گسترده‌ای از جراحی‌ها مانند قلب و عروق، چشم و مغز و اعصاب، کاربرد دارند. این نخ‌ها را بیشتر با رنگ‌های سبز و آبی می‌توانید در بازار ببینید. در واقع فلسفه این نوع رنگ بندی، بهتر دیده شدن آنها در زمان جراحی است. این نخ‌ها، ویژگی کششی بالایی دارند و محل مورد نظر را با اتصالی محکم در کنار یکدیگر، نگه می‌دارد.

• نخ جراحی پلی استر

این نخ‌های غیر قابل جذب، مصنوعی بوده و از پلی‌اتیلن‌ترفتالات، ساخته می‌شوند. بیشترین کاربرد نخ‌های پلی استر در جراحی بینی است. این نخ‌ها به دو صورت روکش دار و ساده روانه بازار می‌شوند که از آنها می‌توان در جراحی‌های قلب نیز استفاده کرد.

• نخ جراحی سیلک

نخ ‌های جراحی سیلک در جراحی باز یا traumatic، مناسب هستند. این نخ‌ها با گذشت زمان، کشش خود را از دست می‌دهند؛ در نتیجه برای مواقعی که کشش دائمی، لازم است، مناسب نیستند.نخ‌های بخیه ابریشمی سیلک از نوع غیر قابل جذب بوده و به صورت طبیعی ساخته می‌شوند. این محصولات از مواد طبیعی مانند پروتئینی با نام فیبروئین، ساخته می‌شوند. این نخ‌ها به طور معمول با موم یا سیلیکون پوشانده می‌شوند و به صورت درهم‌تنیده و چند رشته‌ای می‌توانید آن‌ها را مشاهده کنید.

• نخ جراحی پلی پروپیلن

این نخ‌های غیر قابل جذب و مصنوعی که کشش خوبی نیز دارند از استریو ایزومر بلوری ایزو تاکتیک پلی پروپیلن ساخته شده‌اند. بیشترین کاربرد این نخ‌ها در جراحی‌های قلبی و عروقی است، هر چند که از آنها در جراحی چشم و مغز و اعصاب نیز استفاده می‌کنند.

انواع نخ بخیه از نظر سایز

اگر بخواهیم به بررسی نخ بخیه و انواع آن بپردازیم باید گفت؛ این نخ‌ها به غیر از دسته بندی قابل جذب و غیر قابل جذب به سه دسته بندی دیگر نیز تقسیم می‌شوند. انواع این نخ‌ها از لحاظ سایز، تک رشته‌ای یا چند رشته‌ای بودن و طبیعی یا مصنوعی بودن نیز با هم متفاوت هستند. نخ‌هایی که برای بخیه در قسمت‌های مختلف بدن و در جراحی‌ها استفاده می‌شوند، هر کدام دارای سایز خاصی هستند.

شما می‌توانید با رفتن و خرید تجهیزات پزشکی به سراغ انواع نخ با سایزهای مختلف بروید. طبق گفته‌های این سایت معتبر نخ‌هایی که  در جراحی استفاده می‌شوند بر اساس دسته بندی سایز در چند طبقه مختلف قرار می‌گیرند که هرکدام در قسمت‌های خاص بدن کاربرد دارند که در جدول زیر به مشاهده آنها خواهید پرداخت.

تفاوت نخ جراحی فوتو فیلامنت با مولتی فیلامنت

تفاوت اصلی این نوع از نخ حتی در عنوان آنها مشخص است. نخ جراحی فوتو فیلامنت به نخی تک رشته‌ای گفته می‌شود. مولتی فیلامنت به نخ چند رشته‌ای گفته می‌شود که معمولا از نظر انعطاف و کاربرد نسبت به نخ فوتو فیلامنت متفاوت است.

نخ تک رشته‌ای معمولا منعطف‌تر است. دقت در بخیه زدن با نخ تک‌رشته‌ای خیلی بالاتر است. پس به راحتی می‌توان آن را به دلیل همین خاصیت انعطاف و امکان دقت، راحت‌تر گره زد. در نتیجه ظرافت انجام عمل و بخیه زدن با این نوع نخ افزایش پیدا می‌کند. به همین دلیل معمولا در بخیه‌های مربوط به صورت تلاش می‌شود تا از این نوع نخ استفاده شود.

سطح صاف نخ تک رشته‌ای کمک می‌کند تا در بخیه زدن به بافت پوست آسیب وارد نشود. در نتیجه احتمال باقی ماندن جای زخم با این نخ کاهش پیدا می‌کند و به بافت پوست هم آسیب وارد نمی‌شود. از این نوع نخ بیشتر در جراحی‌های قلب، اعصاب و چشم استفاده می‌شود.

در میان نخ‌های چند رشته‌ای، می‌توان به دو نوع بافته شده و پیچیده اشاره کرد. کار با نخ‌های جراحی بافته شده معمولا راحت‌تر است. در واقع به کمک آنها می‌توان راحت‌تر و سریع‌تر بخیه زد. بخیه‌هایی که با این نوع نخ زده می‌شود معمولا مستحکم‌تر و پایدارتر هستند.

نخ‌های بخیه معمولا از مواد اولیه مختلفی تولید می‌شوند. الیاف طبیعی، الیاف مصنوعی، الیاف فلزی، کلاژن و روده حیوانات از مواد اولیه‌ای هستند که در تولید انواع نخ جراحی از آنها استفاده می‌شود. معمولا الیاف طبیعی ضعیف‌تر هستند و نخ‌هایی که از جنس فلز هستند مستحکم‌تر هستند.

در هاسپکسا تلاش کرده‌ایم انواع نخ بخیه و نخ جراحی را ارائه دهیم تا با توجه به نوع کاربرد بتوانید نخ بخیه مورد نظر خود را بیابید. نخ بخیه ویژگی‌هایی دارد که مهمترین آنها عبارتند از:

• نخ بخیه باید قابلیت استریل کردن را داشته باشد تا بتوان در جراحی از آن استفاده شود.
• باید منعطف باشد تا بتوان به واسطه آن بخیه زد.
• میزان واکنش نخ بخیه بر بافت پوست بدن باید کمترین میزان ممکن باشد. زیرا همین مورد سبب می‌شود تا بهبود به تاخیر بیافتد و سیستم ایمنی بدن بیشتر با محل بخیه مقابله کند.
• معمولا نخ‌های بخیه به دلیل حساسیت بالا، آلرژی ایجاد نمی‌کنند و از مواد اولیه سرطان‌زا در تولید این محصولات استفاده نمی‌شود.
• باید دارای استحکام کافی برای بخیه و جراحی مورد نظر باشد.
• نخ جراحی نباید شرایطی برای ورود باکتری به بدن را فراهم کند.

معمولا نخ‌هایی در جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرند که زیست تخریب پذیر باشند. این نخ‌ها معمولا منعطفند و روند بخیه زدن را راحت می‌کنند.

مواد تشکیل دهنده نخ های جراحی

سخن پایانی

در این مطلب به بررسی نخ‌ های بخیه و انواع آن پرداختیم. همچنین کاربردهای هر یک از نخ‌های بخیه را برای شما شرح دادیم تا بیشتر با این محصول جراحی، آشنا شوید. نخ جراحی مشخصات بسیاری دارد و بر اساس کاربرد دسته‌بندی می‌شود. حتما در تهیه این نوع از نخ به این موارد توجه کنید. در فروشگاه تجهیزات پزشکی هاسپکسا دسترسی به طیف وسیعی از نخ‌های جراحی امکان‌پذیر است.

رامین جابری

من رامین جابری هستم. عاشق نویسندگی