تاریخچه اختراع سرنگ و پیدایش آن
سرنگ یکی از تجهیزات پزشکی مصرفی است که در تمام مراکز درمانی از آن استفاده می‌شود. از این وسیله برای انجام تزریق استفاده می‌شود. در این مطلب از مجله هاسپکسا بیشتر به تاریخچه اختراع سرنگ و مخترع سرنگ پرداخته‌ایم. همچنین به اطلاعات جانبی سرنگ بیشتر پرداختیم.
تاریخچه سرنگ
تاریخچه سرنگ به قرن ۱۹ میلادی باز می‌گردد. دقیقا در زمانی که پیشرفت‌های بسیاری در زمینه پزشکی رخ داد. سرنگ به دست دو مخترع فرانسوی به نام‌های چارلز گابریل پراواز (Charles Gabriel Pravaz) و الکساندر وود (Alexander Wood) در دهه ۱۸۴۰ میلادی صورت پذیرفت. چارلز گابریل پراواز یک جراح بود و الکساندر وود هم یک فیزیکدان.
در اوایل قرن نوزدهم، روش‌هایی برای تزریق مایعات به بدن وجود داشت. اما این روش‌ها به طرقی کم‌کارآمد یا غیربهداشتی بودند. در همین جا تاریخچه سرنگ و مخترع آمپول رقم خورد. مثلاً در برخی موارد از تزریق، از طریق ایجاد درزهای کوچک در پوست این عمل انجام می‌شد. این روش تزریق باعث مشکلات بهداشتی و عفونت می‌شد. بنابراین، نیاز به یک روش بهتر و کارآمدتر برای تزریق مایعات به بدن وجود داشت.
مخترع سرنگ کیست؟
چارلز گابریل پراواز، جراح فرانسوی در سال ۱۸۵۳ سرنگ اولیه را اختراع کرد. او از سوزنی برای نفوذ به پوست استفاده کرده و مایع را با استفاده از نیروی مکانیکی درون محفظه سرنگ به بدن تزریق می‌کرد. اما این سرنگ اولیه همچنان مشکلاتی داشت و نیاز بود تا بهبود‌هایی پیدا کند.
در همین دوران، الکساندر وود فیزیکدان اسکاتلندی، یک نسخه بهبود یافته از سرنگ را ارائه داد. او روی سوزن، مخروطی کوچکی که درون بطری قرار می‌گرفت را اضافه کرد . این نسخه بهبود یافته، سرنگ کارپو نامیده شد. به واسطه آن از طریق پوست تزریق مایعات به بدن قابل انجام بود. سرنگ کارپو، درون سرنگ کروی و محفظه شیشه‌ای دارا بود و با فشار دادن آن بخش، مایع را از طریق سوزن وارد بدن می‌کرد.
از آن زمان تا به امروز، سرنگ به عنوان یک ابزار پزشکی اساسی و بسیار کارآمد در تزریق داروها، واکسن‌ها، خون، سرم و سایر مایعات به بدن استفاده می‌شود. اختراع سرنگ بسیار مهم بوده و در بهبود درمان بیماری‌ها و پیشگیری از آنها نقش بسزایی داشته است.
سرنگ اولیه از چه جنسی بود؟
در آغازین سال‌های تاریخچه اختراع سرنگ، این محصول پزشکی اغلب از جنس شیشه ساخته می‌شد. سرنگ‌های شیشه‌ای به راحتی قابل شستشو و ضدعفونی بودند. همچنین در شرایط مناسب و به درستی از مایعات درست و سالم در سرنگ نگه‌داری می‌شد تا تزریق شود. با استفاده از سرنگ شیشه‌ای، پزشکان می‌توانستند مایعات را به صورت دقیق تر و با کنترل بیشتری تزریق کنند.
در تاریخچه سرنگ چه نوع سرنگ هایی به ثبت رسیده است؟
در طول زمان، مواد دیگری مانند پلاستیک و فلزات نیز برای ساخت سرنگ به کار گرفته شدند. سرنگ‌های پلاستیکی با ورود به بازار، به دلیل قدرت کمتر شکستن و سبک بودن، به تدریج محبوبیت بیشتری پیدا کردند. آنها همچنین امکانات بهداشتی بیشتری داشتند. زیرا می‌توانستند به صورت یکبار مصرف از آنها استفاده شود و از عفونت‌ها جلوگیری کنند.
از زمانی که سرنگ‌های پلاستیکی معرفی شدند، محفظهها نیز اغلب از جنس پلاستیک بودند. اما در برخی موارد خاص مانند هنوز ممکن است سرنگ از جنس شیشه یا فلز باشد. مثلا در بعضی از کاربردهای مربوط به دامداری و دامپزشکی.
انواع سرنگ
در طول زمان، چندین نوع سرنگ پدید آمده است. با توجه به تکنولوژی و نیازهای پزشکی و بهداشتی سرنگ‌های متنوعی وجود دارد. در زیر، به برخی از انواع سرنگ‌ها اشاره می‌کنم:
- سرنگ شیشه‌ای: سرنگ‌های اولیه ساخته شده از شیشه بودند. آنها دارای محفظه شیشه‌ای بودند که مایع را در خود حفظ می‌کردند. با استفاده از سوزنی از طریق پوست تزریق صورت می‌گرفت.
- سرنگ پلاستیکی: با پیدایش مواد پلاستیکی مقاوم و بهداشتی، سرنگ‌های پلاستیکی به صورت یکبار مصرف و قابل دور انداختن توسط بیمار و توسط پزشکان مورد استفاده قرار گرفتند. آنها از جنس پلاستیک ساخته می‌شوند و امکانات بهداشتی بیشتری دارند.
- سرنگ بدون سوزن (سرنگ سوزن‌دار): سرنگ‌های بدون سوزن، که همچنین به عنوان سرنگ سوزن‌دار شناخته می‌شوند، قابلیت تزریق مایعات را بدون نیاز به سوزن فراهم می‌کنند. این سرنگ‌ها دارای یک مکانیزم تزریق خاص هستند که مایع را از طریق یک نازل وارد بدن بیمار می‌کنند.
- سرنگ اتوماتیک: سرنگ‌های اتوماتیک یا سرنگ پنجره‌ای دارای یک مکانیزم اتوماتیک است. این مکانیزم مایع را به صورت خودکار و با فشار دادن دکمه مناسب، تزریق می‌کند. این نوع سرنگ برای تزریق داروهای خاص یا در مواقع اضطراری مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سرنگ‌ها تاریخچه اختراع سرنگ را متحول کردند.
- سرنگ الکترونیکی: سرنگ‌های الکترونیکی دارای تکنولوژی پیشرفته‌تری هستند. آنها دارای صفحه نمایش و کنترل الکترونیکی هستند که دقت بیشتری در تزریق مایع فراهم می‌کنند و مقادیر دقیق را نمایش می‌دهند.
این فهرست تنها چند نمونه از نوع سرنگ‌های موجود است و در طول زمان، به علت پیشرفت تکنولوژی و نیازهای متنوع، نوع‌ها و طراحی‌های مختلفی از سرنگ‌ها به وجود آمده است.
از سرنگ در چه صنایعی استفاده می شود؟
علاوه بر استفاده‌های پزشکی، سرنگ در برخی صنایع دیگر نیز استفاده می‌شود. برخی از این صنایع عبارتند از:
- صنعت داروسازی: علاوه بر استفاده در تزریق داروها، سرنگ‌ها در فرآیندهای دیگر صنعت داروسازی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند، مانند ایجاد خلا در بسته‌بندی داروها.
- صنعت آزمایشگاهی: سرنگ‌ها در آزمایشگاه‌ها برای انجام آزمون‌ها و تزریق مایعات در محیط آزمایشگاهی استفاده می‌شوند.
- صنعت واکسن‌سازی: سرنگ‌ها برای تزریق واکسن‌ها به عنوان روش اصلی تزریق آنها در جمعیت استفاده می‌شود.
- صنعت مواد غذایی: در برخی فرآیندهای تولید مواد غذایی و نوشیدنی‌ها، سرنگ‌ها برای اندازه‌گیری و تزریق مواد مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- صنعت دامپزشکی: در دامپزشکی، سرنگ‌ها برای تزریق داروها و واکسن‌ها به دام‌ها استفاده می‌شوند.
- صنعت آرایشی و بهداشتی: در برخی محصولات آرایشی و بهداشتی، مانند کرم‌ها و لوسیون‌ها، سرنگ‌ها برای انتقال و اعمال محصول به نقاط مورد نیاز مورد استفاده قرار می‌گیرند. این کاربرد به امروز تاریخچه اختراع سرنگ و پدید آمدن کاربردهای جدید برایش باز می‌گردد.
توجه کنید که در هر صنعت، استفاده از سرنگ‌ها ممکن است با توجه به نیازها و استانداردهای خاص هر صنعت تغییر کند و شکل و اندازه سرنگ نیز متفاوت باشد.
در تاریخچه اختراع سرنگ چالش‌های بسیاری وجود داشته است. برخی از این چالش‌ها عبارتند از:
مواد جنس ساخت سرنگ: در ابتدای تاریخچه اختراع سرنگ، استفاده از جنس مناسب برای ساخت سرنگ‌ها یک چالش بود. محفظهها و سرنگ‌های شیشه‌ای ابتدایی، ضعیف بودند. به همین دلیل ممکن بود شکسته شوند. در نتیجه سبب ایجاد عفونت‌ها و انتقال به بدن بیمار می‌شدند. بنابراین توسعه مواد اولیه مقاوم تر و بهداشتی مانند پلاستیک یکی از چالش‌های مهم در تکامل سرنگ بود.
ضدعفونی و بهداشت: بهداشت و ضدعفونی سرنگ و سوزن بعد از استفاده نیز یک چالش بود. قبل از روشن شدن اهمیت بهداشت، امکانات لازم برای ضدعفونی و استریل کردن سرنگ‌ها وجود نداشت. این موضوع می‌توانست منجر به انتقال عفونت‌ها به بیماران شود.
دقت در تزریق: تزریق داروها و مایعات به صورت دقیق و کنترل شده نیاز به توسعه سیستم‌ها و مکانیزم‌های مناسبی داشت. بهبود دقت و کنترل در تزریق‌ها و توسعه سرنگ‌های دقیق تر یکی از چالش‌های این حوزه بوده است.
قابلیت استفاده آسان: ساخت سرنگی که بتوان به راحتی توسط پزشکان و متخصصان بهداشتی استفاده شود، یکی دیگر از چالش‌ها بود. توسعه سرنگ‌هایی که قابلیت استفاده آسان، تزریق سریع و صحیح دارند، مورد توجه بوده است. در حال حاضر سرنگ‌هایی وجود دارد که اصطلاحا اتوماتیک نامیده می‌شوند. این سرنگ‌ها در تاریخچه اختراع سرنگ تحویل را پدید آوردند. زیرا بسیاری از بیماران دیگر می‌توانند داروی خود را به راحتی تزریق کنند.
ایمنی: سرنگ‌ها باید ایمنی بالا در استفاده داشته باشند و از احتمال تحریک و آسیب به بافت‌ها و عروق جلوگیری کنند. بهبود طراحی سرنگ‌ها جهت حفظ ایمنی بیماران یکی از اهداف مهم در این زمینه بوده است.
تلاش‌ها برای مواجهه با این چالش‌ها و بهبود سرنگ‌ها در طول زمان منجر به توسعه سرنگ‌های پیشرفته‌تر و بهداشتی‌تری شده است که از آنها در حوزه‌های پزشکی و بهداشتی استفاده می‌شود.
من رامین جابری هستم. عاشق نویسندگی
