پیش گیری و درمان سنگ کلیه
کلیه ها مانند یک فیلتر، مواد زائد را از خون جدا می کنند و ادرار را ایجاد می کنند. گاهی اوقات نمک و دیگر املاح در ادرار، به هم می چسبند و در کلیه تشکیل سنگهای کوچک می دهند. آنها می توانند به اندازه یک کریستال شکر یا یک توپ پینگ پنگ باشند؛ اما متوجه شدن حضور آن به ندرت اتفاق می افتد مگر آنکه موجب انسداد شوند. درصورتیکه سست و شکسته شوند و به حالب فشار بیاورند درد شدیدی را ایجاد می کنند.
سنگ کلیه هنگامیکه سنگ کلیه از مجاری ادرار عبور می کند ممکن است علایم زیر پدید آید:
- درد شدید در پشت، شکم و کشاله ران
- تکرر یا دردناکی ادرار
- وجود خون در ادرار
- تهوع و استفراغ
سنگهای کوچک ممکن است بدون ایجاد علایم عبور کنند. به طورکلی، سنگ کلیه به عنوان یک درد شدید پهلو شناخته شده است. سنگ کلیه می تواند بدون علامت باشد تا زمانی که کلیه را از کار بیندازد؛ یعنی ممکن است کلیه سنگساز باشد و علایم هم نداشته باشد و درنهایت روزی کلیه را نارسا کند؛ اما یکی از مهمترین علایم سنگ کلیه درد است. این درد معمولا شبها رشوع می شود و فرد را از خواب بیدار می کند. درواقع درد سنگ کلیه شدید و غیرقابل تحمل است. خانمهایی که تجربه زایمان را داشته اند و بیمار سنگ کلیه هم هستند، درد زایمان را قابل مقایسه با درد سنگ کلیه نمی دانند. یکی دیگر از علایم سنگ، تغییر رنگ ادرار به صورت خونی است. بعضی از بیماران سنگ کلیه، با علامت عفونت مراجعه می کنند. در این موارد، سنگ کلیه جزء اورژانسهای پزشکی است و باید فوراً به آن رسیدگی شود. اندازه سنگ کلیه با شدت علایم آن ارتباطی ندارد و بین اندازه و علایم سنگ رابطه ای وجود ندارد.
معمولا سنگ هنگام دفع شدن، درد ایجاد می کند و وقتی جایش ثابت باشد، درد از بین می رود، به عبارتی وقتی درد سنگ کلیه از بین رفت، مفهومش دفع سنگ نیست. باید به کمک سونوگرافی و عکس رادیولوژی مخصوص کلیه و مجاری ادرار، این سنگ پیگیری شود. تشخیص سنگ کلیه در کسانی که تاکنون سنگ کلیه نداشته اند و هیچ علامتی هم ندارند، کمی مشکل است. از طرفی نمی توان به متام افراد جامعه هم توصیه کرد سونوگرافی و رادیولوژی بشوند، چراکه احتمال دارد سنگ کلیه داشته باشند. بنابراین برای کسانی که ممکن است کلیه سنگساز داشته باشند بررسیهای لازم صورت می گیرد، مثال کسانی که در بستگان نزدیک خود سابقه سنگ کلیه دارند، هرسال یا هر دو سال یکبار، برای این بررسیها به پزشک مراجعه کنند. افرادی هم که خودشان سابقه سنگ کلیه دارند، باید سالی یکبار تحت سونوگرافی و بررسیهای لازم قرار بگیرند. اگر غلظت مواد داخل ادرار زیاد شود، می تواند زمینه ساز سنگ کلیه شود یا در برخی موارد، زمینه های ارثی برای تشکیل سنگ مطرح است که استعداد فرد را در ابتلا به سنگ کلیه افزایش می دهد. هنگامیکه غلظت مواد در ادرار زیاد شود، زمینه تشکیل هسته سنگ در ادرار فراهم می شود. هنگامیکه این هسته اولیه ایجاد شد، سایر مواد دور این هسته رسوب می کنند و سنگ بزرگ می شود.
شایعترین نوع سنگ کلیه، سنگهای کلسیمی هستند. شاید حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد از انواع سنگهای کلیوی سنگهای کلسیمی باشند. این سنگهای کلسیمی هم عموماً به صورت نمکهای کلسیم هستند؛ یعنی مثالً اگزاالت کلسیم یا فسفات کلسیم، پس از سنگهای کلسیمی، سنگهای عفونی، اسید اوریک و سایر انواع سنگها شیوع دارند. ولی اکثر افرادی که گرفتار سنگ کلیه می شوند، درواقع گرفتار سنگهای کلسیمی هستند. سنگ ادرار سنگهای ادراری با شیوع بیشتر در مردان، در رده سنی ۲۰ تا ۵۰ سال سبب بروز علایمی چون درد پهلو، تکرر و سوزش ادرار می شود. عوامل مختلفی چون ارث، آب وهوا، نوع تغذیه، فعالیت و جنس در میزان بروز و شیوع آن مؤثر است. سنگهای ادراری را می توان از بیماری های شایع جوامع بشری دانست، سنگهای ادراری می تواند با یا بدون درد و عفونت ادراری بروز کند. علل ایجاد سنگهای ادراری متفاوت است. ارث، جنس و سن سه عامل مؤثر در ایجاد سنگهای ادراری بوده و ارث به عنوان یکی از عوامل فیزیولوژیکی مؤثر در بروز سنگ است؛ این عامل، علت ۴۰ تا ۵۰ درصد تشکیل سنگهای ادراری است.
شیوع سنگهای ادراری در زنان به علت هورمونهای زنانه کمتر از مردان است. سنگهای ادراری در کودکان و سالمندان کمتر دیده می شود و در افراد جوان و میانسال شایعتر است. منطقه جغرافیایی از عوامل محیطی مؤثر در ایجاد سنگهای ادراری است به نحویکه در کشورهای شامل اروپا، منطقه مدیترانه و خاورمیانه سنگهای ادراری شایعتر است. آب وهوا از دیگر از عوامل محیطی مؤثر در ایجاد سنگهای ادراری است و سنگهای ادراری معمولا در فصول گرم سال بیشتر دیده می شود.
نوع آب در تشکیل سنگ بی تأثیر نیست، میزان آبی که فرد در طول شبانه روز مصرف می کند نقش مهمی در ایجاد سنگهای ادراری دارد به نحوی که مرصف کمتر آب و آبهای دارای املاح احتمال بروز سنگ را بیشتر می کند. رژیم غذایی در تشکیل سنگهای ادراری مهم ارزیابی می شود و در افرادی که زمینه تشکیل سنگ وجود دارد رژیم غذایی نامناسب می تواند زمینه ساز ایجاد سنگ باشد. همچنین مصرف زیاد مواد غذایی حاوی اگزاالت کلسیم و اسید اوریک در افراد سنگ ساز، تشکیل سنگ را ترسیع می کند.تشکیل سنگهای ادراری در افراد با محیطهای کاری گرم و کم تحرک شایعتر است.
چرا بانوان کمتر به سنگ کلیه مبتلا می شوند؟
از عوامل مؤثر در کاهش بروز سنگهای ادراری در زنان، وجود فیتات بیشتر در ادرار آنان است. علایمی چون وجود خون در ادرار، تکرر و سوزش ادرار از عالئم سنگهای ادراری است و بعضی از سنگهای ادراری هیچ علامتی نداشته و به صورت اتفاقی در یک سونوگرافی مشاهده می شود. در افرادی که سنگهای کلسیمی دارند هیچ نوع محدودیتی در مصرف مواد کلسیمی وجود ندارد. عفونت ادراری در تشکیل سنگهای ادراری تأثیر به سزایی دارد. کنترل عفونت مهمترین عامل در پیشگیری از سنگهای عفونی است و برای جلوگیری از تشکیل مجدد سنگ، عفونت ادراری باید درمان شود. در افراد مبتلا به عفونتهای مزمن دستگاه ادراری، احتمال وجود سنگ بالا است. ورزش و تحرک در بیمارن مبتلا به هر نوع سنگ توصیه می شود. به افرادی که در خانواده آنها سابقه سنگ وجود دارد توصیه می شود که حداقل سالی دو بار ازنظر کلیه بررسی شوند. افرادی که به هر علتی بیماری مادرزادی دستگاه ادراری دارند باید ازنظر سنگهای ادراری مورد بررسی قرار گیرند زیرا این افراد استعداد بیشتری برای تشکیل سنگهای ادراری دارند.
من کامران نوروزی هستم. یه کارشناس ارشد تجهیزات پزشکی کنجکاو و عاشق نویسندگی داستان من دقیقا از زمانی شروع شد که با دنیای تجارت الکترونیک آشنا شدم از اون موقع تا حالا سعی کردم بهترین تجربه خرید و مشاوره آنلاین تجهیزات پزشکی رو به کاربران هاسپکسا منتقل کنم. و این داستان همچنان ادامه داره ….
