چند نوع تیغ بیستوری داریم؟

اسکالپل یا تیغ بیستوری یکی از ابزارهای مهم اتاق عمل و محیط‌های درمانی است. واژه بیستوری، از زبان فرانسوی گرفته شده‌ است و عامه مردم آن را به چاقو یا تیغ جراحی می‌شناسند. این ابزار دارای تنوع بالایی است به همین علت در این مقاله برای شناخت انواع تیغ بیستوری جراحی به شما کمک خواهیم کرد که تفاوت آنها را تشخیص دهید و با آگاهی انتخاب کنید. 

انواع تیغ بیستوری جراحی

 تیغ بیستوری یکی از ابزارهای ظریف و بسیار مهم در اتاق عمل است. این ابزار دارای تنوع بسیار زیادی است، به این دلیل که برای کارهای متفاوتی ساخته شده‌اند. این تیغ‌ها دارای دسته‌بندی خاصی نیز هستند که در ادامه توضیح می‌دهیم

تیغ بیستوری بر اساس شکل

•  تیغ‌های بیستوری مستقیم: از رایج‌ترین نوع تیغ بیستوری نوع مستقیم آنها است که داری لبه‌ای صاف و مستقیم است. این تیغ‌ها برای برش‌های خطی و عمیق در پوست، عضلات و بافت‌ها به کار می‌روند.
•  تیغ بیستوری منحنی: این تیغ‌ها داری لبه‌هایی خمیده هستند. ظرافت دارند و برای عمل جراحی عروقی، پلاستیک و چشم کاربرد دارند.
•  تیغ بیستوری دندانه‌دار: لبه این تیغ کاملاً دندانه‌دار است و برش‌هایی اره‌ای مانند ایجاد می‌کند برای برش استخوان و غضروف مصرف دارد.
•  تیغه‌های سوزنی: نوک‌تیز و ظریف این تیغه‌ها، برش‌های نقطه‌ای و دقیق را امکان‌پذیر می‌کند و برای نمونه‌برداری از بافت و اعمال جراحی ظریف چشم و گوش کاربرد دارد.

تیغ بیستوری بر اساس شماره

•  هر تیغ بیستوری با شماره‌ای مشخص می‌شود که نشان‌دهنده طول و ضخامت تیغ است. شماره‌های پایین‌تر تیغ‌های کوتاه‌تر و ظریف‌تر را نشان می‌دهند و برای برش‌های دقیق‌تر مناسب هستند. در مقابل، شماره‌های بالاتر نشان‌دهنده تیغ‌های بلندتر و ضخیم‌تر برای برش‌های عمیق‌تر است.

تیغ بیستوری بر اساس جنس

•  فولاد ضدزنگ: رایج‌ترین جنس تیغ بیستوری، به دلیل استحکام، ضدزنگ بودن و قابلیت تیز شدن، موردتوجه قرار می‌گیرد.
•  فولاد کربنی: تیغ بیستوری از فولاد کربنی، تیزتر از نوع ضدزنگ است، اما بیشتر در معرض زنگ‌زدگی قرار دارد.
•  الماس: این تیغ‌ها، فوق‌العاده تیز و بادوام هستند و برای برش‌هایی که نیاز به ظرافت و دقت بالایی دارند، مانند جراحی چشم، کاربرد دارند.

تیغ‌ های بیستوری برای کاربردهای خاص

•  تیغ‌های جراحی میکروسکوپی: برای برش‌های ظریف در اعمال جراحی میکروسکوپی مانند جراحی اعصاب و چشم طراحی شده‌اند.
•  تیغ‌های لیزری: برای برش بافت‌ها با استفاده از لیزر CO2 و بدون تماس فیزیکی کاربرد دارند.
•  تیغ‌های یک‌بار مصرف: این تیغ‌ها برای جلوگیری از انتقال عفونت، پس از هر بار استفاده دور انداخته می‌شوند

تیغ بیستوری چیست؟ 

تیغ بیستوری یا نیشتر Scalpel نوعی چاقوی جراحی ظریف و فوق‌العاده تیز است که کاربردهای متنوعی در پزشکی و گاهی در ساخت صنایع‌دستی دارد. این ابزار در اشکال و اندازه‌های مختلفی برای انجام برش‌های دقیق در پوست، عضلات و بافت‌ها در حین عمل جراحی، کالبدشکافی و گاهی برای ایجاد خراش یا برش های ظریف در برخی از هنرها، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از انواع تیغ بیستوری می‌توان به معمول‌ترین آنها اشاره کرد که نوع صاف آنها است. این تیغ برای برش‌های مستقیم ایده‌آل است. در مقابل، تیغ‌های منحنی برای برش‌های قوس‌دار و تیغ‌های نوک‌تیز برای سوراخ کردن یا جدا کردن بافت‌ها طراحی شده‌اند. جنس تیغ‌ها می‌تواند از فولاد ضد زنگ یکبار مصرف یا فولاد کربن قابل‌استفاده مجدد باشد.

تیغ بیستوری چیست؟ آیا استفاده از تیغ بیستوری نیازمند رعایت نکات ایمنی است؟ تیغ‌های بیستوری بسیار تیز و برنده هستند؛ راز  تیزی آنها، در فرآیندی به نام سنگ‌زنی نهفته است، جایی که لبه تیغ با ظرافت تمام روی سنگی ریز صیقل داده می‌شود تا سطحی صاف و یکنواخت با زاویه‌ای مناسب برای برش‌های دقیق ایجاد شود.

 نازکی و ظرافت لبه تیغ، در کنار نیروی اعمال شده توسط جراح یا کالبدشکاف، این عمل را میسر می‌کند. زاویه تیغ نیز در کیفیت برش نقشی کلیدی دارد؛ زاویه‌های تندتر برای برش‌های عمیق‌تر و زاویه‌های کمتر برای برش‌های ظریف‌تر مناسب هستند.

جنس تیغ بیستوری نیز در عملکرد آن موثر است. فولاد ضد زنگ در تیغ‌های یکبار مصرف به دلیل مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و حفظ تیزی لبه، برای برش‌های کوتاه‌مدت مناسب است. در مقابل، تیغ‌هایی با قابلیت استفاده دوباره، از فولاد کربن ساخته شده‌اند که سخت‌تر هستند و می‌توان آن‌ها را قبل از استفاده مجدد تیز کرد. این نوع تیغ‌ها برای برش‌های طولانی‌مدت و مکرر مناسب‌تر هستند.

انواع دسته تیغ بیستوری

دسته‌های بیستوری، یار همیشگی تیغ‌های تیز آنها هستند که در دنیای جراحی و کالبد شکافی، در اشکال و اندازه‌های مختلفی وجود دارند. وظیفه اصلی دسته‌های بیستوری، امن و محکم نگه‌داشتن تیغ‌های بیستوری و هدایت دقیق آنها در حین برش است. این دسته‌ها یک سطح ارگونومیک و متناسب با کار را برای جراح یا کالبدشکاف ایجاد می‌کنند تا با کنترل و ظرافت بیشتری تیغ را حرکت دهد و برش‌های دقیق و ظریفی را در بافت‌ها ایجاد کند.

دسته‌های بیستوری با هدف محافظت از دست کاربران آن، در برابر تیغه‌های بسیار تیز ساخته شده‌اند. آنها معمولاً از جنس پلاستیک سخت، فلز ضد زنگ یا ترکیبی از این دو ساخته می‌شوند و دارای شیارها یا حفره‌هایی هستند که تیغ را در جای خود ثابت نگه می‌دارند. برخی از این دسته‌های بیستوری دارای مکانیزمی برای قفل کردن تیغ در جای خود هستند تا از لغزش یا جدا شدن تصادفی آن در حین کار جلوگیری شود.

• دسته های تیغ بیستوری دارای تنوع سایز هستند، پر مصرف‌ترین و رایج‌ترین آنها شماره 3 است، که با تیغ‌های شماره ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۴ و ۱۵ سازگار است و معمولا در جراحی‌های عمومی، قلب و عروق به وفور مورد استفاده قرار می‌گیرد. 
• دسته بیستوری شماره ۴ بزرگ‌تر است و برای تیغ‌های شماره ۲۰، ۲۱، ۲۲، ۲۳ و ۲۴ مناسب است و معمولا در جراحی‌های ارتوپدی و تروما کاربرد دارد.
• نوع دیگر پرکاربرد دسته تیغ Bard-Parker با تیغه‌های جداگانه و قابل تعویض با فشار دکمه، برای ظرافت‌کاری در جراحی‌های میکروسکوپی و چشم مناسب است. 

انتخاب دسته بیستوری مناسب به عواملی مانند اندازه تیغ، نوع جراحی و ترجیح جراح بستگی دارد. این تنوع، ظرافت و دقت را در برش‌های جراحی بیشتر می‌کند.

انواع سایز تیغ بیستوری

تیغ های بیستوری در اندازه و اشکال مختلفی ساخته‌ می‌شوند، هر کدام از آنها برای کاربرد خاصی طراحی شده‌اند. رایج ترین اندازه‌های تیغ بیستوری عبارتند از:

• تیغ شماره 10: این تیغ برای ایجاد برش‌های پوستی، دیسکسیون بافت و بخیه زدن استفاده می‌شود.  این تیغ، کوچک و ظریف است و برای ایجاد برش‌های دقیق و حساس استفاده می‌شود. 
• تیغ شماره 11: این تیغ کوچکتر از تیغ شماره 10 است و برای ایجاد برش‌های ظریف‌تر و حساس‌تر، مانند جراحی عروق، چشم و پلاستیک استفاده می‌شود. این تیغ حدود 2.5 تا 3.5 سانتی‌متر، با طول و 0.4 تا 0.5 میلی‌متر عرض دارد.
• تیغ شماره 12: این تیغ حتی کوچکتر از تیغ شماره 11 است و برای ایجاد برش های بسیار ظریف‌تر، مانند جراحی پلاستیک و جراحی های ترمیمی مانند لیفت صورت یا جراحی پلک استفاده می‌شود.
• تیغ شماره 15: این تیغ بسیار کوچک است و برای ایجاد برش های بسیار کوچک و دقیق، مانند جراحی چشم و گوش، حلق و بینی و همچنین در سایر جراحی‌هایی که نیاز به برش های بسیار کوتاه و دقیق دارند استفاده می شود.
• تیغ شماره 20: این تیغ بزرگتر از تیغ شماره 10 است و برای ایجاد برش های عمیق‌تر و بزرگ‌تر، مانند جراحی ارتوپدی، برای ایجاد برش‌های بزرگ در استخوان و عضله، مفصل ران و زانو، تعویض و ترمیم تاندون استفاده کرد. همچنین برای ترمیم زخم‌های ناشی از تصادفات رانندگی یا جراحات گلوله نیز کاربرد دارد.
• تیغ شماره 22: این تیغ بزرگتر از تیغ شماره 20 است و اغلب برای ایجاد برش‌های بسیار عمیق و حساس، مانند جراحی مغز و اعصاب، از آن استفاده می‌شود.

کاربرد انواع تیغ بیستوری

تیغ‌های بیستوری ابزارهای ظریف با کاربردهای متنوع در دنیای جراحی هستند، اغلب آنها را با نام چاقوی جراحی می‌شناسیم. این ابزارها، یکی از ضروری‌ترین لوازم در دنیای تجهیزات پزشکی هستند. به خصوص در اتاق عمل، که یکی از ابزارهای مهم هر جراحی محسوب می‌شوند. این تیغ‌های ظریف و بسیار تیز، از جنس‌های مختلفی مانند فولاد ضد زنگ، فولاد کربن، تیتانیوم و حتی الماس ساخته می‌شوند و هر کدام کاربردهای خاص خود را دارند.

انواع تیغ بیستوری بر اساس شکل، اندازه و کاربرد تقسیم‌بندی می‌شوند. از جمله رایج‌ترین و پرفروش‌ترین انواع این تیغه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تیغ‌های شماره‌دار: تیغ‌هایی که در شماره‌های مختلف از 10 تا 25 موجود هستند و برای برش‌های ظریف و دقیق در جراحی‌های مختلف از جمله جراحی عمومی، قلب، چشم، پلاستیک، ارتوپدی و مغز و اعصاب کاربرد دارند. هر چه شماره تیغ بیستوری بالاتر باشد، تیغ ظریف‌تر و نازک‌تر خواهد بود.
• تیغ‌های مچ‌دار: این تیغه‌ها که لبه‌ای خمیده دارند، برای برش‌های منحنی و دور زدن عضلات و اعصاب در جراحی‌های مختلف کاربرد دارند.
• تیغ‌های اره‌ای: این تیغه‌ها که دندانه‌های ریزی دارند، برای برش استخوان‌ها و غضروف‌ها در جراحی‌های ارتوپدی و تروما استفاده می‌شوند.
• تیغ‌های میکرو: این تیغه‌های ظریف و بسیار کوچک، برای برش‌های دقیق در جراحی‌های میکروسکوپی مانند جراحی چشم و اعصاب کاربرد دارند.

انتخاب نوع تیغ بیستوری مناسب برای هر عمل جراحی، به عوامل مختلفی مانند نوع جراحی، ظرافت مورد نیاز برش، و ناحیه‌ای از بدن که باید جراحی شود، بستگی دارد. جراحان با توجه به تجربه و مهارت خود، از انواع تیغ های بیستوری انتخاب می‌کنند و از آنها برای انجام برش‌های دقیق و ظریف در حین عمل استفاده می‌کنند.

سخن پایانی

تیغ بیستوری و انواع آن از جمله ابزارهای بسیار با ارزشی در دنیای پزشکی هستند و نقش مهمی در موفقیت عمل‌های مختلف ایفا می‌کنند. به همین دلیل، کیفیت و استریل بودن این تیغ‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است و باید از برندهای معتبر و شناخته شده تهیه شوند. تیغ‌های بیستوری باید توسط دسته متناسب با شماره آنها استفاده شوند، در غیر این صورت می‌توانند به دست کاربران آنها به شدت آسیب برسانند.

کامران نوروزی

سلام خوشحالم که با شما آشنا شدم من کامران نوروزی ام. کارشناس ارشد تجهیزات پزشکی کنجکاو و عاشق نویسندگی داستان من دقیقا از زمانی شروع شد که با دنیای تجارت الکترونیک آشنا شدم از اون موقع تا حالا سعی کردم بهترین تجربه خرید و مشاوره آنلاین تجهیزات پزشکی رو به کاربران هاسپکسا منتقل کنم. و این داستان همچنان ادامه داره ….