تست اتوکلاو چیست و چه کاربردی دارد؟

اتوکلاو نام یک وسیله است که از آن برای استریل کردن ابزار پزشکی و آزمایشگاهی بهره برده می‌شود. نام این دستگاه از زبان فرانسوی (Autoclave) گرفته شده است. دمای بالا و بخار آب در این دستگاه سبب ضد عفونی می‌شوند. در ادامه بیشتر با این دستگاه و تست اتوکلاو آشنا خواهید شد. 

تست اتوکلاو چیست؟

اتوکلاو دستگاهی در سه نوع مختلف با کاربردهای متفاوت است. از این دستگاه در مراکز بهداشتی و درمانی، برای استریل کردن استفاده می‌شود. اتوکلاو در صنایع شیمیایی هم کاربرد دارد. از اتوکلاو در صنایع شیمیایی برای به عمل آمدن پوشش‌ها و ولکانش لاستیک و سنتز هیدروترمال استفاده می‌شود. اتوکلاو صنعتی نوعی دیگر از این دستگاه است که در صنعت کامپوزیت‌ها بیشتر از آن استفاده می‌شود. 

اتوکلاو در ابعاد متنوعی تولید می‌شود. در مقیاس آزمایشگاهی، اتوکلاو یک دستگاه استوانه‌ای شکل است. با این حال در مقایس صنعتی، اتوکلاو دستگاهی با طول ۱۵ متر است. چارلز چمبرلین که یک متخصص میکروبیولوژی بود این دستگاه را در سال ۱۸۷۹ اختراع کرد. 

معمولا اتوکلاو تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی را با بخار اشباع ۱۲۱ درجه سانتی‌گراد استریل می‌‌کند. این فرآیند معمولا بین ۱۵تا ۲۰ دقیقه زمان می‌برد.

انواع تست اتوکلاو

انواع مختلفی از تست های اتوکلاو یا تست اندیکاتور وجود دارد که می توان از آن ها استفاده کرد. توجه داشته باشید که هر کدام از تست های اتوکلاو مزایا و معایب خاص خود را دارند.

• تست های شیمیایی: تست‌های شیمیایی از یک نشانگر شیمیایی برای نشان دادن این که آیا شرایط استریلیزاسیون به دست آمده است یا خیر استفاده می‌کنند.
• تست های بیولوژیکی: تست‌های بیولوژیکی از یک اسپور میکروبی برای نشان دادن اینکه آیا شرایط استریلیزاسیون به دست آمده است یا خیر استفاده می‌کنند.
• تست های فیزیکی: این نوع تست‌های فیزیکی برای بررسی پارامترهای فیزیکی فرآیند استریلیزاسیون مانند دما، فشار و زمان استفاده می‌شوند. این تست‌ها را می‌توان با استفاده از دستگاه‌های مختلفی مانند دماسنج انجام داد.

کاربرد تست اتوکلاو چیست؟

تست اتوکلاو که اصطلاحا تست اندیکاتور نامیده می‌شود، برای اطمینان از اعمال صحیح پارامترهای استریل کردن مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین سیکل‌های تنظیمی دستگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد تا دستگاه از نظر عملکردی صحیح کار کند.

تست اتوکلاو ۶ از دو نوع ۴ و ۵ آن دقیق‌تر است. این نوع از تست اتوکلاو بیشتر به استریل بودن محیط دستگاه حساسیت نشان می‌دهد. 

روش استفاده از اندیکاتور تست اتوکلاو کلاس 6

۱) اندیکاتور کلاس ۶ اتوکلاو را درون هر پک، سینی یا کانتینر (و در صورت دلخواه داخل PCD) قرار دهید. نشانگر شیمیایی تست کلاس ۶ بخار پشت چسبدار داخلی را همواره در سخت‌ترین نقطه نفوذ بخار در هر پک قرار دهید.

۲) استریلایزر را طبق دستورالعمل سازنده دستگاه آماده کنید و ضمن چینش پک‌ها در چمبر برنامه مناسب را انتخاب کنید. سپس چرخه استریلیزاسیون آغاز می‌شود.

۳) پس از اتمام فرآیند استریلیزاسیون، پک یا سینی را خارج کنید. از طریق دستورالعمل اتوکلاو، جواب تست را تفسیر کنید. آموزش تفسیر پاسخ تست اندیکاتور اتوکلاو داخلی به افرادی که در فضای پزشکی فعالیت دارند الزامی است. این پرسنل عبارتند از افرادی که در اتاق عمل و بخش‌هایی که نیاز به استریلیزاسیون وجود دارد فعالیت می‌کنند.

تست اتوکلاو برای اطمینان از صحت عملکرد دستگاهها و ابزارهای استریل شده مورد استفاده در پزشکی و دندانپزشکی قرار می گیرد.

ویژگی های تست اتوکلاو

• این تست‌ها منطبق با استانداردهای پزشکی تولید می‌شوند.
• چسبندگی آنها در سطح بالایی قرار دارد.
• معمولا تغییر رنگ آنها محسوس است.
• از سرب در تولید تست اتوکلاو استفاده نمی‌شود.
• این محصولات در بسته‌بندی استری پک ارائه می‌شود.

کلاس های مختلف تست اتوکلاو

تست اتوکلاو یا تست اندیکاتور بر اساس کاربرد انواع مختلفی دارد که در شش کلاس مختلف دسته‌بندی می‌شود. این کلاس‌ها عبارتند از:

کلاس ۱: این نوع اندیکاتورها برای استفاده در خارج بسته‌های استریل بکار می‌رود. در این اندیکاتور تغییر رنگ استریل بودن را نشان نمی‌دهد. از این تست فقط برای فهمیدن اینکه پک داخل دستگاه استریل وارد شده است یا نه بکار می‌رود. معمول‌ترین نوع این اندیکاتورها چسب‌های اتوکلاو هستند.

کلاس ۲: این کلاس معمولا به تست‌های خاص تعلق می‌گیرد. مانند تست Bowie-Dick. این نوع تست با تغییرات رنگ همراه است تا بتوان از استریل بودن محیط اطمینان حاصل کرد.

کلاس ۳: این نوع از تست با پارامتری خاص کار می‌کند. مثلا تستی وجود دارد که در آن دما و زمان درنظر گرفته نمی‌شود و تنها پارامتر میزان پلاسما مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کلاس ۴: این کلاس از تست اتوکلاو معمولا به دو پارامتر حساس است. در این تست تغییرات رنگ در طول زمان رخ می‌دهد و به صورت ناگهانی نیست. تغییر رنگ در این تست پس از ۳ دقیقه مشهود خواهد بود.

کلاس ۵: در کلاس ۵ هم بیش از دو پارامتر در دستگاه اتوکلاو حساس است. با این فرق که دامنه تغییر رنگ در این دستگاه ۱۵٪ است و در حقیقت نتیجه پس از ۳ دقیقه و ۲۲ ثانیه مشهود خواهد بود.

کلاس ۶: این نوع از تست اتوکلاو بیش از دو پارامتر را مورد بررسی قرار می‌دهد. ولی از نظر تغییرات رنگی نسبت به دو کلاس ۴ و ۵ عملکرد متفاوتی دارد. تغییرات رنگ در این نوع تست بسیار ناگهانی است.

کلام آخر

تست اتوکلاو یا تست اندیکاتور بخش مهمی از فرآیند استریلیزاسیون است و برای اطمینان از استریل شدن تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی ضروری است. تست اتوکلاو در هاسپکسا هم ارائه می‌شود و با مراجعه به سایت می توانید این تست اندیکاتور را در صورت سازگاری با دستگاه‌تان تهیه کنید.

رامین جابری

من رامین جابری هستم. عاشق نویسندگی