سوند فولی چیست؟

سوند ادرای که برای انواع شرایط پزشکی مورد اسفاده قراره می گیرند، سوند فولی یا فولی کاتتر یکی از تجهیزات پزشکی مهمی است که برای کمک به تخلیه مثانه و جلوگیری از نارسایی کلیه مورد استفاده قرار می گیرد.

کاتتر فولی چیست؟

سوند فولی یا کاتتر فولی به عنوان وسیله‌ای برای خروج ادرار از بدن بیمار یا افرادی که مشکل حرکتی دارند به حساب می‌آید. سوند فولی یک لوله انعطاف پذیر باریک توخالی است. این لوله از طریق آلت تناسلی فرد به مثانه ورود پیدا می‌کند. پر نهایت در زمان پر شدن مثانه، تخلیه ادرار توسط سوند فولی صورت می‌گیرد. سوند فولی در واقع یک لوله ادراری است. هم در بیمارستان و هم در مراقبت بیمار در خانه کاربرد دارد.

برای نام‌گذاری این وسیله مهم و اثرگذار در فضای بیمارستانی و مراقبت از بیماران از نام خالقش الهام گرفته شده است. این وسیله توسط فدریک فولی خلق شده است. افرادی که مشکل حرکتی دارند، در زمان عمل جراحی نمی‌توانند به دستشویی بروند یا مشکل مثانه دارند، می‌توانند از سوند فولی برای تخلیه ادرار بهره ببرند.

کاربرد سوند فولی

• تخلیه مثانه در بیمارانی که قادر به دفع ادرار به طور طبیعی نیستند.
• اندازه گیری دقیق حجم ادرار
• تجویز داروها یا مایعات به طور مستقیم به مثانه
• شستشوی مثانه

انواع سوند فولی

سوند فولی یا سوند ادراری در دو نوع سوند دو راهه و سوند سه راهه موجود هستند:

• سوند فولی دو راهه: این نوع سوند دارای دو کانال است که یکی برای تخلیه ادرار و دیگری برای باد کردن بالون انتهای سوند به کار می رود.
• سوند فولی سه راهه: در این نوع سوند ادراری یا کاتتر ادراری سه کانال وجود دارد که کانال سوم برای شستشوی مثانه یا تجویز داروها به کار می رود.

توجه داشته باشید که انواع سوند ادراری از نظر جنس به سوند فولی لاستیکی، سوند فولی از جنس پلاستیک فشرده و سوند فولی سیلیکونی تقسیم می شوند.

عملکرد سوند فولی به چه صورت است؟

سوند فولی یا فولی کاتتر در مجاری ادرار و بخشی که ادرار از آن خارج می‌شود نیز قرار می‌گیرد. حفره‌ای در انتهای سوند وجود دارد که به کیسه ادرار متصل می‌شود. ادرار از این حفره خارج می‌شود. احتمال بی‌اختیاری در حین درمان بعضی بیماری‌ها و همچنین در افراد مسن وجود دارد. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود تا این افراد در زمان استفاده از سوند فولی حرکت زیادی نداشته باشند. زیرا ممکن است ادرار نشت کند و بخشی از درار به بیرون بریزد. با این حال پیشنهاد می‌شود برای استفاده از سوند فولی حتما از جراح یا پزشک مشورت بگیرید.

در زمان جراحی معمولا سوند فولی قبل یا پس از بیهوشی جاگذاری می‌شود. دستورالعمل‌هایی برای استفاده از سوند فولی یا کاتتر فولی در بیمارستان وجود دارد. از سوند در زمانی استفاده می‌شود که فرد بیش از ۱ ساعت بیهوش است یا توانایی حرکت ندارد. در مواردی که سوند فولی پس از جراحی استفاده می‌شود عبارتند از:

• بیمارانی که پس از اتمام جراحی به ICU (مراقبت‌های ویژه) می‌روند.
• در زمانی که بیمار پس از عمل قادر به حرکت نیست. مانند افرادی که عمل دیسک انجام می‌دهند و نمی‌توانند مدتی حرکت کنند.
• در زمانی که حرکت بیمار دشورا باشد و نتواند به دستشویی مراجعه کند. این افراد معمولا سالمند هستند و حرکت و نشستن پس از عمل برای آنها دشور است.

سوند فولی استریل است. لازم است پیش از گذاشتن سوند، حتما ناحیه تناسلی فرد ضدعفونی و استریل شود. چه پرستار این کار را انجام دهد چه فردی در خانه، لازم است از دستکش استریل استفاده شود. از لوبریکانت برای راحت قرار گرفتن سوند در مجرای ادرار استفاده می‌شود. 

قرار دادن سوند فولی نباید دردناک باشد. ممکن است افرادی با سوند احساس راحتی نکنند و حتی در هر بار ادرار، تجربه درد داشته باشند و حتی حس ادرار داشته باشند.

عوارض سوند ادراری

سوند ادراری یا سوند فولی می تواند عوارض جانبی مانند عفونت ادراری، خونریزی، درد و ناراحتی در مجرای ادرار و مثانه ایجاد کند. به همین دلیل، استفاده از سوند فولی یا فولی کاتتر فقط زمانی که ضرورت دارد باید مورد استفاده قرار گیرد. توجه داشته باشید که در صورت مشاهده هر گونه علائم عفونت ادراری مانند تب، لرز، درد پهلوها یا تغییر رنگ ادرار باید به پزشک مراجعه کنید.

لازم به ذکر است که برخی از بیماران بیش از یک هفته سوند به آنها وصل است. به همین دلیل در برنامه‌ای منظم سوند از مثانه خارج می‌شود. این کار باعث می‌شود تا احتمال ابتلا به عفونت کاهش پیدا کند. 

افرادی که پس از عمل عدم قابلیت دفع ادرار را تجربه می‌کنند می‌توانند از سوند فولی بهره ببرند. ممکن است این افراد پس از درآوردن کاتتر ادراری باز هم حالت احتباس ادراری را تجربه کنند. بعضی از کاتترهای ادراری دارای لاتکس هستند که ممکن است برای بعضی از افراد حساسیت ایجاد کنند. در حال حاضر کمتر از این نوع سوند فولی تولید می‌شود.

چگونه باید از سوند مراقبت شود؟

در زمان استفاده از سوند فولی لازم است سوند از جای خود تکان نخورد؛ حتی در زمانی که راه می‌روید. زیرا ممکن از سوند ار جای خود در بیاید. حتما با احتیاط حرکت کنید و سریع راه نروید. زیرا کوچکترین حرکت اضافی ممکن است باعث بیرون آمدن سوند شود. نباید پیش از خالی کردن باد بالون، سونی فولی را خارج کنید. زیرا با درد قابل توجهی همراه است که فرد را اذیت می‌کند. پیشنهاد می‌شود برای کاهش احتمال درآمدن سوند حتما لوله را با چسب کاغذی به پا بچسبانید. فراموش نکنید برای کندن جیب‌ها کافیست آنها را به الکل آغشته کنید.

رعایت بهداشت را جدی بگیرید. زیرا بی‌توجهی به این مورد سبب افزایش احتمال وقوع عفونت می‌شود. در مطلبی به صورت کامل به این مورد پرداخته‌ایم. ممکن است بی‌توجهی بر همین مورد ساده، مستقیما روی روند بهبود زخم حاصل ار جراحی اثر بگذارد.

نحوه قرار دادن سوند فولی

توجه داشته باشید که قرار دادن سوند ادراری یا فولی کاتتر باید توسط پزشک یا پرستار انجام شود چرا که ممکن است برای بیمار مشکلی پیش آید پس این اطلاعات فقط برای آگاهی شما ارائه شده است.

جایگذاری سوند ادراری در زنان

در زنان لازم است سوند ادراری در بخشی بالاتر از واژن قرار بگیرد. لازم است فرد به صورت طاق باز خوابیده و در لبه تخت معاینه، کاتتر ادراری قرار بگیرد. اعمال فشاری برابر بین دو پای بیمار که به صورت طاق باز خوابیده، صورت می‌گیرد تا کاتتر راحت‌تر در بخش مورد نظر قرار گیرد. لازم به ذکر است که حتما باید برای سهولت ورود سوند از لوبریکانت استفاده شود.

جایگذاری سوند ادراری در مردان

در قرار دادن فولی کاتتر برای آقایان لازم است همان حالت طاق‌باز رعایت شود. لازم است در قدم اول به واسطه محلول ضدعفونی، ناحیه تناسلی فرد تمیز شود. ضدعفونی لازم است به شکلی دایره‌وار صورت گیرد. دقیقا مانند آنچه که پیش‌تر گفتیم لازم است برای قرار گرفتن سوند در ناحیه تناسلی از لوبریکانت استفاده شود. سپس آب مقطر به سوند تزریق می‌شود تا هوا در بالون قرار گیرد. میزان آب مقطر باید ۱۰ سی سی باشد. سپس به راحتی ادرار از مثانه به کاتتر و سپس به کیسه ادرار منتقل می‌شود.

طریقه درآوردن سوند

برای در آوردن کاتتر فولی باید دست خود را به طور کامل با آب و صابون بشویید و از دستکش استریل شده استفاده کنید. بیمار را در وضعیت مناسب قرار دهید و کیسه ادرار را از سوند جدا کنید. سپس محل ورود سوند را با محلول ضد عفونی کننده تمیز کنید. بالون انتهایی کاتتر ادراری را با سرنگ 10 سی سی خالی کنید. کاتتر فولی را به آرامی از طریق مجاری ادرار خارج کنید و محل ورود سوند را با گاز استریل تمیز کنید.

جمع‌بندی

استفاده از فولی کاتتر یا همان سوند ادراری دارای نکاتی است که باید به آنها توجه شود. زیرا در صورت عدم توجه به آنها عفونت در کمین بیمار شماست. در این مطلب می‌توانید بیشتر در مورد نکات مربوطه اطلاعات کسب کنید.

رامین جابری

من رامین جابری هستم. عاشق نویسندگی