زخم بستر و آنچه باید در مورد آن بدانید
زخم بستر می توانددر هر سنی ایجاد شود، اما در افراد مسن و افرادی که به دلیل بیماری یا آسیب توانایی حرکت ندارند، بیشتر دیده می شود. زخم بستر ممکن است در هر نقطه از بدن ایجاد شود، اما توجه داشته باشید که بیشتر در نواحی از بدن که استخوان ها نزدیک به سطح پوست قرار دارند دیده می شود.
زخم بستر چیست؟
زخم بستر یا زخم فشاری، نوعی زخم است که در اثر فشار های طولانی مدت و مداوم بر روی پوست ایجاد می شود. این فشار به دلیل قرار گرفتن بدن در وضعیت ثابت بر روی سطوح سخت است. به طور کلی زخم بستر نتیجه ای از قطع عرضی رسانه های خونی و اکسیژن به بافت ها است که باعث خسارت به سلول ها و بافت ها می شود.
زخم فشاری یا بستر می‌تواند جزیی و گسترده باشد و تعریف گسترده‌ای از زخم را در بر می‌گیرد. به عنوان مثال زخم فشاری می‌تواند یک تغییر رنگ جزیی روی پوست فرد باشد. در حالی که بعضی از زخم‌های بستر در بدن سوراخی ایجاد می‌کنند که حتی بخشی از استخوان بدن فرد قابل مشاهده است.
علت ایجاد زخم بستر
زخم فشاری، پوست و بافت زیر خود را تجزیه می‌کند. این اتفاق در زمانی رخ می‌دهد که در ناحیه مورد نظر به پوست فشار وارد شود. در واقع زخم ها زمانی اتفاق می افتند که بافت ها و رگ های خونی ابتدا فشرده و سپس منحرف شوند. چرا که این وضعیت گردش خون را بسیار ضعیف خواهد کرد و نتیجه ی آن از رفتن بافت و ایجاد عفونت می شود. موارد زیر می تواند باعث ایجاد زخم بستر شود:
- فشار: فشار ثابت در هر بخشی از بدن می تواند خونرسانی به بافت ها را کم یا کاهش دهد.
- اصطحکاک: هنگامی رخ می دهد که پوست بر روی لباس یا ملافه کشیده شود که می تواند پوست شکننده را آسیب پذیر تر کند، به خصوصی زمانی که پوست مرطوب باشد.
- برشی: زمانی اتفاق می افتد که دو سطح در جهت مخالف یکدیگر حرکت کنند. به عنوان مثال، اگر سر تخت بالا و شیبدار باشد، شما به دلیل شیبدار بودن تخت به پایین سر می خورید.
چه افرادی دچار زخم بستر یا زخم فشاری می‌شوند؟
به گزارش وِل‌اِل سالانه بیش از ۷ میلیون نفر در سراسر دنیا به این عارضه مبتلا می‌شوند. آمریکا به تنهایی سالانه ۲/۵ میلیون نفر مبتلا به زخم بستر را داراست که از میان آنها، ۶۰ نفر عاقبتشان به مرگ ختم میشود.
همچنین تخمین شده است که از هر ۲۰ نفر که در بیمارستان بستری می‌شوند، یک نفر به عارضه زخم بستر دچار میشود. افرادی که سن آنها بیشتر از ۷۰ سال است آسیب پذیرتر هستند. به همین علت زخم فشاری در این افراد شایع‌تر است. این افراد بیشتر به تحرک کم تمایل دارند و مشکلات پوستی متعددی هم به دلیل کهولت سن برای آنها رخ می‌دهد.
زخم بستر چگونه درمان میشود؟
درمان زخم بستر به کمک کرم، ژل‌های مختص این مشکل و استفاده از باند امکان‌پذیر میشود. این سه مورد کمک می‌کنند سرعت درمان زخم فشاری افزایش پیدا کند. معمولا برای موارد جدی‌تر که آسیب چشمگیری به بدن وارد شده است، پیشنهاد جراحی میشود. برای برخی از افراد زخم بستر با پرستاری محدودی برطرف میشود. کافیست به موقع تشخیص داده شود و روند درمانی به صورت مرتب مورد توجه قرار گیرد تا زخم بستر از بین برود. با این حال زخم‌های بستر جدی‌تر عارضه‌های دیگری پدید می‌آورند. به عنوان مثال اگر به زخم فشاری جدی رسیدگی نشود ممکن است فرد به قانقاریا یا مسمومیت خون مبتلا شود. توجه داشته باشید که تجهیزات پزشکی مانند تشک‌های ضد زخم بستر می‌توانند به پیشگیری و درمان زخم بستر کمک کنند.
درمان زخم‌های بستر می‌تواند سخت، دردناک و چالش برانگیز باشد. به همین دلیل تکنیک‌هایی توصیه میشود که جلوی پیشرفت زخم را می‌گیرد. این توصیه‌های عبارتند از:
- مرتب موقعیت فرد را تغییر دهید.
- در راستای کاهش آسیب از بالشتک و همچنین تشک مواج استفاده کنید.
متاسفانه حتی با مراقبت مناسب از بیمار، ممکن است نتوان توسعه و پدید آمدن زخم بستر را پیشبینی کرد. با این حال در مشاهدات اولیه لازم است سریع برای درمان و جدی نشدن آن اقدام کنید.
علائم زخم بستر
زخم بستر یا زخم فشاری بر اثر فشار در بازه زمانی کوتاه یا فشار کم در مدت زمان طولانی ایجاد می شود. توجه داشته باشید که در هر صورتی باید فرد بیمار کنترل شود تا در صورت مشاهده علائم زیر به درمان بیمار اقدام کنید:
- تغییر رنگ: در ناحیه ی آسیب دیده پوست به رنگ بنفش یا صورتی و قرمز در می آید.
- تغییرات بافت: بافت پوست سفت، اسفنجی و گرم خواهد شد.
- پوست زخمی: اگر زخمی با عمق کم بر روی پوست به وجود آید و حتی دارای مایع و چرک باشد.
- عفونت: تغییر رنگ و وجود چرک اطراف پوست زخمی و وجود تب در بیمار.
بخش‌هایی از بدن که با چربی پوشیده نشده‌اند بیشتر در معرض ابتلا به زخم بستر هستند. این بخش‌های بدن معمولا با تخت یا ویلچر بیمار بیشتر در تماس هستند. همچنین اگر نمی‌توانید از محل خواب و استراحت خود به راحتی بلند شوید، حتما در معرض این نوع از زخم قرار می‌گیرید. بخشی‌هایی از بدن که در معرض زخم فشاری هستند عبارتند از:
- شانه شما و بخش‌های شپتی آن
- آرنج‌ها
- پشت سر بیمار
- لبه‌های گوش که تماس مستقیم با رخت‌خواب دارند
- زانو، مچ پا و حتی انگشتان پا
- ستون فقرات که چربی کمتری در این نواحی وجود دارد
- استخوان دنبالیچه
بخش‌هایی از بدن که در استفاده بلند مدت از ویلچر آسیب می‌بینند عبارتند از:
- باسن بیمار
- بخش‌های پشتی بازوها و پاهای بیمار
- پشت استخوان لگن بیمار
انواع زخم بستر
متخصصان زمینه مراقبت‌های بهداشت از روش‌های متفاوتی برای دسته‌بندی انواع زخم فشاری یا بستر و درجه‌بندی آنها بهره می‌برند. متداول‌ترین روش تشخصی شدت زخم بستر “پنل توصیه‌های زخم بستر اروپا” (به اختصار EPUAP) به حساب می‌آید. در این روش هر چقدر درجه بالاتر باشد، شدت زخم فشاری بیشتر است.
زخم بستر درجه ۱:
این نوع از زخم بستر، سطحی‌ترین نوع آن به حساب می‌آید. در این نوع از زخم فشاری رنگ پوست نواحی تحت فشار تغییر می‌کند. معمولا در افراد سفید پوست شاید تغییر رنگ بخش‌های تحت فشار به رنگ قرمز هستیم. همچنین افرادی که رنگ پوست آنها تیره یا سیاه پوست هستند، پوست نواحی تحت فشار به بنفش یا کبودی متمایل می‌شوند.
این نواحی با اعمال فشار بیشتر تغییر رنگ نمی‌دهند و رنگ آنها ثابت است. امکان ایجاد خراش و همچنین تجربه درد در این نواحی وجود دارد. ممکن است این بخش‌های آسیب دیده به شکل اسفنجی یا سخت درآیند.
زخم بستر درجه ۲:
در زخم‌های بستر درجه ۲ شاهد وارد شدن آسیب به پوست هستیم. در این شرایط ممکن است لایه خارجی پوست یا لایه عمیق‌تر پوست آسیب ببیند. در حقیقت در این حالت بیمار بخشی از پوست تحت فشار را از دست می‌دهد. ظاهر این زخم‌ها بیشتر شبیه زخم باز یا تاول است.
زخم بستر درجه ۳:
در این درجه از زخم‌های بستر بافت پوست به کل از بین می‌رود. همچنین امکان آسیب بافت‌های زیرین پوست هم ممکن است. به عنوان مثال در این شرایط امکان آسیب به عضله و استخوان زیرین وجود دارد. افرادی که مبتلا به عارضه زخم بستر درجه ۳ هستند، معمولا زخم عمیق و حفره روی بدن آنها ایجاد میشود.
زخم بستر درجه ۴:
این نوع از زخم بستر شدیدترین نوع از این زخم به حساب می‌آید. در این حالت پوست به شدت آسیب می‌بیند و بافت شروع به مردن می‌کند. همچنین به وضوح استخوان و عضله‌ها آسیب می‌بینند.
افراد مبتلا به زخم فشاری درجه ۴ در معرض خطر بالایی برای ابتلا به عفونت‌های آسیب‌رسان هستند.
من رامین جابری هستم. عاشق نویسندگی
